Zomi Sabbath School Lesson 6: Banghang Letkhiat Kul?

ZSL 6: Banghang Letkhiat Kul?

Lesson 6                                                                 *May 2–8

Banghang Letkhiat Kul?

 

Nipini (Sabbath) Nitaklam                                               May 2

Tukalsung Simding: Luke  24:36–45; 1 Cor. 12:10, 1 Cor. 14:26; Sawl. 17:16–32; John 12:42, 43.

Kamngah: “Upna lo tawh kuamahin Pasian lungkimsak zolo hi. Pasian kiang a zuanmi peuhmah in, Pasian a omtakpi a hihna thuleh, Amah azongte Pasian in  thaman pia hi, ci in a up ding kisam hi” Hebrews 11:6.

            Laisiangtho i sim ciangin aletkhia zong hipah hi. Bangci danin maw? Bang thukhun peuh zang i hi hiam? Laikungpu tuamtuamte laigelhte i bangci muh hiam? Etpaktheih dingin, gentehna khatpeuh, genkholhna limpua mang khatpeuh leh tangthu om taktak cihbangin omhi. Tua bangte khentel siamna in, Laisiangtho letkhiatna nam khatmah ahi hi.

            Khatveivei, mipawlkhat in Pasian’ kammal ci in: laibu leemziau in, amau thangah theihna ding munkhat peuh simsuk ziau uhhi. Tua banglel in mun khatpeuh simziauna in, thukhupna tuampi khawng hong tunthei hi. Pasal khatin a zi nusia in zidang a neihsat ciangin, a zi masa in thalak nadingin, Piancil 3:15 simin “nang le numei kikal ah kilangneihna ka omsak ding hi” cihbang tawh, ka pasal le a zikik sawtkip loding cih upna tawh tha la ci pongmawk hi.

            Thu kizopna neimello khawngte in, mi khatpeuh up khialhna piangsak thei hi. Laisiangtho peuhmah mawk sim hetlo in a cihnopna ngaihsut ngiatding thupi mahmah hi.

 

Nimasani (Sunday)                                                               May 3

Upmawh Thu

             Luke 24:36–45 simin. Laisiangtho tawh kinai mahmah, Pasian’ kammal tel mahmah le genkholh thupiang dingte nangawn amau muhtang mahin a tangtung nungzuite, bangin amai uh khaak hiam?

            Kuamahin khuak-hawmsa in Laisiangtho sim ngeilo uh a, a sim sangnaupangte in, tangthu khatpeuh le phutkhak khatpeuh neikhinuh ahih manun, tua a Laisiangtho telna uh huzaap neisak  mahmah hi. Nungzuite’n zong amau lametna tungtawnin, Messiah pen kuahi cih a muhdan uh neikim uh hi. Amau’ muhdanciat hangin, Laisiangtho a kicianzaw in telzolo a, Zeisu’ nuntakdan, a sihna leh a thawhkikna thute telkhial tawntung ahih manun hilhcianzel kul hi.

            Hih leitung pianzia le Pasian tungtang thute, updan tampi i nei a, eimau upmawh thuthu in, Laisiangtho khawngzong i letkhia mawkmawk thei hi. Kuamah in lungsim hawmsa tawh tua laisiangtho simngeilo uh hi. Etpak theih dingin, mikhat’ leitung ngaihsutna in, Pasian omzia a theihna huzaap ahih manin, tua pa in Laisiangtho tangthute sunga Pasian’ nasepnate thuman in sang zolo a, leitung ngeina khengval nalamdang cih a umte tawh a saandan kibanglo pahhi.

            Laisiangtho letkhiate peuhmah in, abeisa amau nungthu neilo kuamah omlo uh a, amau phutkhak thute, a ngaihsutnate, leh a luahsuk upna leh ngaihsutnatepan suakta theilo uhhi. Lai laklawh omna, pumnialna cihte in gualzo ngeilo hi. Laisiangtho sinna leh biaknalamthute in, Pasian’omzia leh leitung omzia upmawh genna tawh kilehbulh mahmah hi.

            Himah taleh, Khasiangtho in, eite lungsim hong honsak in, lungsim takpi tawh lungsim kihongsa in Laisiangtho i sim nakleh, upmawh thutepan eite’ lungsim hong puahphatsak hi. Minam tuamtuamte khempeuh in, Pasian’ kammal a teltheihna dingun, Khasiangtho in “thu khempeuh aman in” (John 16:13) hong makaih ding cih Laisiangtho in hong kamciam phamahmah hi.

            Leitung tawh kisai nang upmawh thu bangpeuh nanei hiam? Pasian’ kammal in Laisiangtho honghilhna bangin, nang hong puahphatkik theihna dingin bangci danin, ki-aap thei ding nahi hiam?

 

Ninihni (Monday)                                                                 May 4

Kamphenna le Letkhiatna

            Laisiangtho pen ta’angpau tawh kigelh a: Laisiangtholui pen Hebrew pau le tawmnocik khat Aramaic pau in kigelh a, Laisiangthothak pen Koine Greek pau in kigelh hi. Tuni leitungmi a tamzawte in tua paute zang nawnlo uh a hihmanin, Laisiangthobu pen tuhun zat pau in phenkhiat hong kul hi.   

            Kamphen siamte’n a theihsa mah bangin, kamphen simin letkhiat zong kulzel hi. Kammal pawlkhatte in, midangte pau sungah kibatpih neilo peuh omzanzan hi. Laisiangtho kamphen leh a khiatna letkhiat siamte pen “hermeneutics” kici hi.

            1 Corinth 12:10; 1 Corinth 14:26; John 1:41, 9:7; Sawltak 9:36 le Luke  24:27 cihte simin. Atung a munte khempeuh sungah, kamphenna le letkhiatna omhi. Luke  24:27 sung ah, Zeisu in, Laisiangtho khiatna nungzuite kiangah hilh hi. Zeisu in akhiatna letkhiat bangzah thupisak hiam?

……………………………………………………………………

          Greek kammal hermeneuo, panin hermeneutics (Laisiangtho letkhia), tua pen Greek pasian Hermes pan hong piang  ahi hi. Hermes pen pasiante’  thukanpa le thupuakpa ci in um uh a, Pasian’ kammal phen ding ciangin zong ama’ min kilo suksuk hi. Hermeneutics tawh kisai in, laibu bulpi i simkhak keileh, a phenkhiate phenciang bek i theilel ding hi. Kamphen mi tampi takin, khiatna hoih mahmah in phen uh ahihmanun, i kampha cihlel ding ahihi. A kam bulpi pen theiphial mahleng zong, thuman thutak ih telna dingin, tua kambulpi zong kisam khollozaw bilbel hi.

            Cihtei hang, Luke  24:27 sung om bangin, kamphen siam mahmah le khiat siam mahmah zong i kisam veve hi. Tua in hermeneutics deihna bulpi hi a: Laisiangtho munkhat peuhpeuh in, ei bang hong hilhnuam cih kiciantak in ih theihna ding ahihi. Zeisu in a nungzuite ading ahihsakthu Luke  in hong theisak hi. Zeisu tektekin nang adingin Laisiangtho hong khiatsak cihlam in na ngaihsun in.

            Mi tampitakin kam tuamtuam in simkha mahleh, tampitak mahin simkhalo uhhi. Bangbangin kiphen taleh, thungetna tawh simin, hong hilhthute man ding banghangin thupi naci hiam?

 

Nilaini (Tuesday)                                                                     May 5

Laisiangtho le Ngeina

            Sawltak 17:16–32 simin. Sawltak 17 sungah, Paul in, lungdamnathu pen thudang tawh hong zopsak hi: Greek ngeina upna tawh zom hi. Tua ngeina tuamtuamte in, i ngaihsutdan tuamtuamte koibangin huzaap thei hiam?

…………………………………………………………………………

           Tua nisuahnalam gamte’ ngeina theihna in, Laisiangtho hong telsaktuam mahmah hi. Etpak dingin, “Hebrew ngeina ah, mikhat in, ama’ lungkimna tawh a hilo gamtatna khat peuhpeuh pen, ama’ phalna mah tawh ahih manin, mawhpuak nei veve hi. Humuapna tawh Laisiangtho gelhte in, Pasian’ nasepna hizaw hi ci uh a, tua pen nitumna lamgamte in, Ama’n phal, aihkeileh khaamlo hi, gentehna, ‘Pharoah’ lungsim khauhsakna’, ci uhhi”—”Methods of Bible Study,” section 4.

            Ngeina sungmah ah Laisiangtho letkhiatzia dotna piangsak hi. Laisiangtho pen ngeina ki bulphuh hiam, tua ngeina tawh kizomte bekin sangthei ding hiam? Pasian in ngeina namkhat tungah a piak thupuakpen, tua ngeina khengin mi khempeuh tungah thugen thei ding hiam? Minam khat’ ngeina bulphuh in, eite letkhiatna dingin a kikheel ziauziau thei hiding hiam?

            Sawltak 17:26 sungah, Paul in, a thupi mahmah khat hong pia hi napi, mite’n tua thu a sim uhhang, thupiseh mello uhhi. Pasian in sisan khat sungah hongbawl hi cihi. Eite bel ngeina tuamtek sungah kilamdang himahleng, Laisiangtho in, tua mite khempeuh Pasian bawlsa ci in kizopna lianpi khat hongpia hi. Mawhnei i hihna le hotkhiat i kisapna pen ngeina tawh ciangtanh omlo hi. Zeisu sihna le thawhkikna tungtawnin hotkhiatna i kisam ciat hi.

            Pasian in minamkhat tungah gen himahleh, tua minam khangsawnte in, Pasian’ kammalte simin, amau huam sungbek ahilo, a pualamah zong paikhia lai ding cih Pasian in mukhol hi. Tua tawh a kibang, Algebra pen AD kum zalom 9na sungin, Iraq gam Baghdad khuapi ah kiphuankhia ahi hi. Tua ahihteh, Algebra lam peuhmah tualai munbek mahah kizang ding hiam? Hi tuanlo hi. Pasian’ thuman zong tua banglian hi. Laisiangtho pen taanglai ngeina tuamdang khat hun a kigelh himahleh, a sung om thumante pen, amaubek hihetlo in, eite zong hong huamlai hi.

 

Nilini (Wednesday)                                                                 May 6           

Mawhnei a Puuksa Eite’ Dinmun

            John 9:39–41 le John 12:42, 43 simin. Laisiangtho thuman saantheihna dingpan bangin mipite’ maidaal hiam? Hih thupiangte panin, eimau adingin, bang hilhkholna peuh omthei hiam?

…………………………………………………………………………

            Simmawhna le zahpihna tawh Zeisu anial biakna Makaite’ thu kiciantakin i theikhin hi. Ama’ kammalte tawh kisai in tuate tawh a kinai mahmah gamtatna i neihloh na’ng kidawm ciatni. Eite le Pasian kizopna pen, mawhna in hong suksiatsakzo a, kizopna kitatkhinzo cih thei hihang. Mawhna in mihing dinmun hong susia hi. Laisiangtho i telzia zong hong suksiatsak hi. I lungsim ngaihsutnate mawhna lamah paipahpah bek thamlo, i lungsim mahmah mawhna in susiakhin a hihmanin, Pasian’ thuman ah ciahkik ding hihang. Anuai a siatnate khawng i lungsim sungah hong piangkha ding hi: kiphatsakna, ei le ei kikhemna, lunghianna, kigamlaatna le thumanlohna.

            Mi kiphasak khatin Pasian le a kammalte sangin, amah ki-liansakzaw hi. Kiphatsakna in, kiliatsakna lamah, lailetpa lungsim makaih a, Laisiangtho thuman sangin kiliansakzaw hi. Pawlkhat leuleu in, Pasian’ deihna tawh kituakkei phial lehzong, amau lungsim a lawpsak zote bekmah ngainuam uhhi. Pasian in  ei le ei ih kikhemloh ding hong hilh phapha hi (Mang. 3:170). Mawhna in lunghianna piangsak a, Pasian’ kammal muanzawhloh ding lamah hong kaai hi. Mikhat peuhin uplahna hong neih ciangin, thumantak a Laisiangtho khiat zong hong om nawnlo hi. Tua a umlahpa in Laisiangtho tawh kituaklo liang dongin, amah hong kilaamsang ta hi. Tua dinmun pen lauhuai mahmah hi.

            Tua sangin, upna le ki-aapna tawh Laisiangtho zuan kik in, mawhzonna le uplahna paai ding hihang. Kiphatsakna, ei le ei kikhemna, uplahna cihte in, Pasian tawh hong kigamlasak a, Laisiangtho thumanloh lamah hong paipih in, Pasian’ deihna hong zuisak nuamlo thei hi.

            Laisiangtho sung a na simsimsa thuman khatpeuh na langdo kha ngei hiam? Hih ding a cihkhat hihlo zaw in a dangkhat na hihnuam zawkha hiam? Bang thupiang a, bang pilna peuh ngah nakisa hiam?

 

Ningani (Thursday)                                                                May 7

Letkhiatna Banghang Thupi

            Nehemiah 8:1–3, 8 simin. Amimal bek hilo in pawlpi mahmah in Laisiangtho telphat ding banghangin thupi hiam?

…………………………………………………………………………

            Laisiangtho sungah a thupipen dotna in, hotkhiatna le koibangin hong honkhia cih ahi hi. Zeisu in eite ading a hoihpen banghi ci hiam? Leitung khempeuh ngah in, i kha mansuah leng bang phattuamna omding hiam (Mate 16:26)?

            Hotkhiatna tawh kisai Laisiangtho hilhna teltheih nadingin, letkhiatdaan thupi hi. Thumanlo takin Laisiangtho i simleh, hotkhiatnathu bek ahilo, thudang tampitak zong telkhial gawp ding hi hang. Nungzuite hunlai in zong, upna manlote pawlpi sungah hong lutsim hi. Tuapen, laisiangtho letkhiatna manlote hang ahihi.

            2 Peter 3:15, 16 simin. Hihmunin, Laisiangtho thumantawh i sim ding aphatmawhna bang hong gen hiam?

…………………………………………………………………………

            Laibu’mite i hih takpi leh, laisiangtho bekmah tawh i nungta ding a, tualo adang ta’ang upna, pawlpi’thukhun le pawlpi thupiakna tawh Laisiangtho letkhiatna cihte i zangkei hi. Eite tat le hekzia ding hong hilh Laisiangtho nei i hhih manin,thuman takin Laisiangtho khiat theih ding thupi mahmah hi.

            I pawlpi thu-upna le nasepna peuhmah, Laisiangtho letkhiatdan man in huzaap mahmah hi. Letkhiatdan man keileh, upna thukhun le hilhnate, pawlpi le pawl nasepnate zong kipumkhat theilo hi. Akisia le a vakvai upnate in, akisia a vakvai pawlpi piangsak hi. Leitungah i piakding thupuak neigige napi, a khiatna telmello khawng i hihleh, tua thute leitung buppi zuak dingin bangci gentheih ding i hhi hiam?

            Mangmuhna 14:6-12 sungah vantungmi thumte thupuakte simin. Upna tawh kisai bang thupi om a, tuate telcianna in i mission aading bang thupi omhiam?

 

Kiginni (Friday)                                                                 May 8

Ngaihsutbeh Ding: EGWhite laigelh, “What to Do with Doubt,” pp. 105–113, Steps to Christ, leh “Methods of Bible Study” Khenpi 1: “Bible Study: Presuppositions, Principles, and Methods”, Khenpi 2: “Presuppositions Arising from the Claims of Scripture” le Khenpi 3: “Principles for Approaching the Interpretation of Scripture” cihte simsuksuk in.

            “Laisiangtho na sim ciangin, nangma ngaihsutna masate, na luahsuk le na zontawm lungsimte kantelna kongpi ah nusia in. Laisiangtho kammalte in nangma ngaihsutdante zopsak sawmlel nahihleh, thuman na muzo kei ding hi. Tuate kongbiangah nusia inla, lungsim kitamzan in lut inla, Topa hong gen thute ngai in. Lungsim niamkhiatna tawh thuman a zongte in, Khazih khebulah tu in, ama kiangpan thusin uhhi. A kipilsak luazawte, Topa in lungsim niamkhiat in hotkhiatna pilna hong kisinun hong ci hi.

            “Pasian’ kammal zangkhai sim hetkei un; na lungsim uh pan hazatna beisak in thungen in zongun. Na sim nak vua leh, kikheelna om ding a, nang ngaihsutnate le Pasian’ kammal ki tontheilo cih zong mu ding hiteh. Na ngaihsutna le Pasian’ thu kituaksak in. Abeisa hun a nang upna, tatleh heknate in, natheihna uksak ke’n. Na lungsim mitte hak inla, nalamdang piangte musak in. Bang kigelh hiam zong inla, tawntung Suang siksan in.”—EGWhite, Messages to Young People, p. 260.

 

Kikup Ding Thute:

  1. Leitung mi’ muhdan, i pilna le i ngeinate in, Laisiangtho i letkhiatdan koibangin huzaap hiam? Laisiangtho i letkhiat dantepen, a pualma huzaap tuamtuamte’n a zawhloh na’ng kikepding banghangin thupi naci hiam?

 

  1. Eite mawhna kidim cihbel nialthei kei hang. I mawhna in i Laisiangtho simna bangci khoihthei hiam? Mawhna in Laisiangtho letkhiatdan bangci susia thei hiam? Gentehna in, i bawlnop khat laisiangtho in hoihlo a cihleh, Laisiangtho zong aleh amak in hong letkhia gawpsak hiam? Mawhna in i Laisiangtho khiatdan koibangin hong Makaih thei hiam?

 

  1. Laisiangtho hunlai ngeina omte theihtelna in, i laisiangtho teltuam na’ng hong bangci huhthei hiam? Lim pawlkhat pia in.