Mizo Sabbath School Lesson 4th Quarter 2019
PUITLING SABBATH
SIKUL ZIRLAI
“EZRA LEH NEHEMIA”
A ZIAKTU: Jiri Moskala
October, November, December 2019
THUPUITE
- Zerubabela leh Ezra-te Hun lâi Chanchin …………………….. 5
- Nehemia …………………….. ……………………..14
- Pathianin A Kohte ……………………..…………………….. 23
- Dodâlna Hmachhawnin ……………………..……………… 32
- Dânin A Tum Tak Chu Bawhchhiain ……………………..41
- Pathian Thu An Chhiar ……………………..………………… 50
- Kan Pathian, Min Ngâidam Thîntu Chu ……………………..58
- Pathian leh Thuthlung ……………………..………………… 67
- Fiahna, Manganna leh Tihduhdahna ……………………..76
- LALPA chu Chibaibukin ……………………..……………… 85
- Hnungtawlh Hmangho ……………………..……………… 94
- Thutlukna Tha Lote Hmachhawnin ……………… … 103
- Israel Hnam Hruaitute ……………………..…………..….. 112
Thuhmahruai
Ezra leh Nehemia ten Chanchin Tha An Sawi Dân Chu
Ezra leh Nehemia te kha chu hruaitu danglam bîk an ni a. Pathian tih mi, a Thu zawm tum tlat thîn leh Thlarau Thianghlimin a hruai an ni. Pathian mite chu lo hmuingîl se, Pathian hming pawh khawvêl zawng zawngah hian châwisânin lo awm se tih chu an duh ber a ni a. An nun dân khân ama hnêna inpumpêkte leh a laka rinawmte hmanga Pathianin thil a tih theihte chu a tilang chiang hle a ni.
Nihphung sual leh chîn dân tha lo tak tak nei kan nih hlawm miau avângin kan tân danglamna chan a harsa êm êm a, nun siam danglam thei Pathian Thu kan zir a, Thlarau Thianghlimin min pui bawk a nih erawh chuan thil siam thar kan lo ni thei thung. Ringtute chu “chakna emaw, thiltihtheihna emaw vang ni lovin, Pathian Thlarau vâng zâwk” (Zak. 4:6) leh Pathian thutiamte an beisei tlat (Hab. 2:4) bawk avânga nung an ni a, chutiang chuan thlarau nun tuihnâng a hring chhuak rêng thîn bawk.
Tûn kuartara kan zir tûrte hian mihring nun hi buainaa khat a nihzia min hriattîr a. Thil tha tih kan tum ve leh dodâlna a lo chhuak ve nghâl thuai thîn. Kan thiante ngei pawh hian ûalâu takin emaw, a rûk deuhin emaw min lo kalh thei ve tho mai a, kan hmêlmaah an la chang hlauh thei nghe nghe bawk. Thil tha tih kan tuma dodâlna kan tâwk a nih chuan sual hi a taka awm ngei a ni a, Setana pawh a awm mai mai lo a ni tih kan hre tûr a ni. Sual chu keimahni âia chak zâwk a nih avângin mihring taka Setana lo beih chu thil theih loh tawp a ni hrim hrim a.
Pathian zârah chauh hnehna kan chang thei a, ani chuan kan ngaihtuahna min tihdanglamsakin nun inbûk tâwk nei thei tûra thiltihtheihna chu min pe dâwn bawk a ni. Kan nuna beidawnna eng eng emaw kan han tâwk thîn te pawh hi mi danglam kan lo nih phah theihna kawng rengchâng min siamsaktu a ni ve tho mai a. Buaina kan tawhahte hian Pathian thiltihtheihna zâra hnehna kan chang zêl a nih chuan beidawnnate pawh hian thil tih tûlte chauh ngaihtuah a, thlarau lama thang lian thei tûrin min pui thei thîn.
Ezra lehkhabu leh Nehemia lehkhabu te hi a êng zâwnga thil thlîrna thu-in a tâwp lo ve ve a ni tih kan lo hria em aw? Sual hi thil runthlâk tak mai a ni a, a darh chakin a darh awlsam êm êm mai bawk si. Chona lian ber chu pâwn lam atang lo thleng a ni lo tlat—Pathian mite ngeiin Pathian Thu puan chhuaha awm tawh an zui loh avâng leh Pathian an rinawm lohsan avânga lo thleng a ni zâwk thîn a. LALPA laka rinawm tlat leh a zirtîrna zui kawnga chhelna neih hi Pathian kohhran tâna fiahna hautak ber a ni. Danglamna min neihtîr theitu thiltihtheihna awm chhun chu ngun taka Pathian Lehkha Thu (Bible) chhiar a, ngaihtuah a, nuna seng luh hi a ni a, chu chu Ezra pawh khân a lo hre chiang ve hle a ni.
Hapta 70 hrilhlâwkna leh ni 2,300 hrilhlâwknate hi (a pahnih hian B.C. 457-ah a intan ve ve a) chhiar tan a nih theih nân Pathian chu a rawn inrawlh a; tin, Ezra leh Israel mi eng emaw zât chu Jerusalem lama kîrtîr a, tempul tluchhe tawh tun din leh a nih theihna tûra an mamawh zawng zawngte chu pe tûrin a hmin bawk (Ezra 7:11–28).
Hêng lehkhabu pahnihtena an sawi uar ber leh thupui bera an neih ni bawk chu Pathian awmpuina, rinawmna leh thuthlung a ni. A mite rilru chu zîmin, mumal lovin, luhlul viau thîn mah se, Pathian chuan a thutiamte a hlen tho thîn a. A chhiahhlawhte hmangin a mite chu an mutthlûkna ata thova, harhtharna leh siamthatna chang tûrin a ko thîn bawk.
“Zerubabela te, Ezra te leh Nehemia te kaihhruaina hnuaia saltâng kîr lehten din tharlehna leh siamthatna hna an thawh khân khawvêl hun hmâwr lama thlarau lam dinhmun din thar leh hna la thawh tûr chu a lo entîr lâwk a. Israel mi la awm chhûnte kha chak lo tê tê, hmêlmaten an duhtâwka an chin hrep tham lek an ni. Mahse, anmahni hmang hian Pathian chuan leiah hian amah leh a dân hriatna vawnhim a tum a. Anni kha chibaibûkna dik tak vawnghimtu, thu thianghlimte kawltu an ni.”—Ellen G. White, Prophets and Kings (Zâwlneite leh Lalte), p. 575.
Ezra leh Nehemia lehkhabute hi inzawm tlat niin, Pathian mite nuna thil inthlâkthleng pawimawh tak awm chanchin an sawi ve ve a. Hêng lehkhabu pahnihte (a zavâi chuan bung 23 lâi a ni a) hian thawnthu sei tak sawiin, chu thawnthu chu bung hrang hranga then leh chhâwn a ni a; a pahnih hian inpui tawn leh thu inang sawi an ni. Hêng lehkhabu pahnihte ziah a nih dân hi ngun taka kan zir a nih chuan hun kal tawha Pathian thiltih ropui tak takte leh khawngaihna nêna mi kâihruai thîn a nihzia kan hre thei ang.
Hêng lehkhabu pahnihte-a thil thleng sawi lante hi a thlen dân indawt diak diaka dah a ni hran lo tih lo hria ila, thenkhat hi chu thupui inmil deuhte a nih avânga dah dun tâk maite pawh a ni hlawm nghe nghe.
Kan zir chho zêl ang a, Ezra leh Nehemia ten an tum ber chu tempul sak that leh ngawr ngawr kha ni hran lovin (Ezra lo thlen ve hma kum 50 âia tam mah, B.C. 515 khân sak zawha hlan a ni daih tawh a ni), Jerusalem khawpui din thar leha, inrêlbâwlna tha tak siam leh a ni zâwk mah a—hêng zawng zawng hian Messia lo kalna tûr atân kawng a lo sial lâwk dâwn a ni.
Tûn kuartar chhûnga Pathian Thu kan zir lâi hian LALPA chuan min rawn tinungin mal min rawn sâwm se, kan thinlung rawn luah se, kan ngaihtuahna rawn thlâk danglam se, ni tin amah chu rinawm tak leh phûr taka kan zui zêl theih nân min tanpui bawk rawh se.
Zirlâi ziaktu JiYí Moskala hi thiamna lamah ThD, PhD niin, Andrews University-a awm, Seventh-day Adventist Theological Seminary-ah hotu ber (dean) a ni a, Thuthlung Hlui lam zirna department-ah zirtîrtu a ni nghâl bawk. He university- ah hian kum 1999 atang khân a thawk tan a. Andrews-a a lo thawh hmâ hian an ram, Czech Republic-ah hna hrang hrang (pastor ang te, kohhran hotu ang te, zirtîrtu ang te leh principal ang ten) thawkin a lo awm tawh thîn a ni.