ZIRLÂI 12       December 14–20

THUTLUKNA THA LOTE HMACHHAWNIN

SABBATH CHAWHNU            December 14

CHHIAR TÛRTE: Neh. 13:23–25; Deut. 7:3, 4; 2 Kor. 6:14; Ezra 9; Ezra 10; 1 Kor. 7:10–17.

CHÂNGVAWN: “Heti hian ka ti a, ‘Aw ka Pathian, i lam lo hawi hi ka zak ngawih ngawih a, mualphothlak ka va han ti tak em, ka Pathian; kan bawhchhiatnate chuan kan lu-te pawh a chîm pil vek tawh a, kan dik lohna pawhin vante khi a han tawng ta hial si a’” (Ezra 9:6, NKJV).

EZRA leh Nehemia te kha Israel ni ve lote nêna inneih pawlh chu tih dân phung pângngâi ve renga neih tawhte zînga hotu-ah an rawn tang ta a. An hnampuite chu Pathian nêna inlaichînna thûk tak neihpui an duh avângin hemi chungchâng hi an vei dûn hle nghe nghe. Ring lo mite leh mi lem be miten Israel mipuitea hûhâng tha lo  tak an rawn neih theih dân chu an hre chiang hle a, a chhan pawh an hnam chanchin kal tawh an han thlîr kîr khân a chiang reng atin ni. Kanan mite sakhua khân Israel ram pum pui a fan chhuak vek tawh a, Baala leh Asheri biakna hmunte chu mual tinah hmuh tûr awm. Chu mai pawh chu a la ni lo, an kawppui milem be miten an in chhûngkhura nghawng an neih chu a tha lo hle bawk. Balaama khân Moab mite chu Israel tlangvâlte neih atâna an nulate tîr tûrin thu a râwn a, chutianga an tih chuan Pathian an hawisan dâwn tih a hre reng a ni. Vânduaithlâk takin a thil sawi hi a dik tlat mai. An nupuite chuan an pasalte chauh an hmin a ni mai lo va, an fate rinna pawh a nghawng tel tlat a ni.

Hetianga Israel miten nupui pasala milem be mi neih an uar lutuk mai hi eng tin Ezra leh Nehemia te hian an tih ang le? A nih ang angin an en liam ve mai dâwn nge ni a, an dodâl zâwk dâwn? Tûn kârah hian hêng mi pahnihtena he thil chin fel an tum dân chu kan thlîr ho dâwn a ni.

SUNDAY          December 15

NEHEMIA THILTIH

Nehemia 13:23–25 chhiar la. Hetah hian eng thil nge thleng a, hetiang dinhmuna an din lâia Nehemia thil tih hi eng tin nge kan hrilhfiahsak ang?

An fate hian Aramik tawng (sala an tân lâia an tawng hman ber) emaw, Hebrai tawng emaw pawh an thiam tlat loh avângin Pathian Lehkha Thu pawh zirtîr theih an ni lo. Hei hi thil buaithlâk tak mai a ni a, a chhan pawh Pathian inpuanna an hriatna chu a fiah lo sawt thei a, a bo pil hial thei bawk. Lehkhaziaktute leh puithiamte khân Dân lehkhabua zirtîrna thute chu Aramik tawngin an hrilhfiah thîn a. Amaherawhchu, chhûngkhat nu ber, fate awmtu leh enkawltu berte kha Ammon mi te, Ashdod mi te leh Moab mite an ni hlawm si a, an faten an pate tawng hman an thiam ve lo pawh kha a mak vak hran lo. Kan tawng hman hian kan thil ngaihtuah dân pawh thui tak a kaihhruaina chin a awm a, a chhan pawh chumi tawng neitu hnamte thumal chu kan hman tlat vâng a ni. Bible ziakna tawng ber an hriatthiam tawh si loh chuan a nihna an hloh mai dâwn tihna a ni a. Chuvângin, Nehemia ngaih chuan Israel miten Pathian Thu an hrethiam tawh lo tûr kha ngaihtuah ngam loh khawpa pawi a nih bakah, amah Pathian nung nêna an inzawmna pawh a khawih chhe tel ngei ngei dâwn bawk a ni. Deuteronomi 28 hian thuthlung bawhchhetute chunga ânchhe lo thleng tûrte chu a sawi a. Nehemia pawh hian an thiltih leh duhthlanna dik lo an siamten nghawng a neih tûrte hriattîr nân Bible thute hi a hmang mai a nih a rinawm.

Bible zirna lama mi thiamte chuan Nehemia thiltihte hi khatih lâi huna inhrem dân chi khat, vântlâng hmâa intihmualphona niin an sawi a. Nehemia’n “a zilha ânchhia a lawh” a tih hian Nehemia khân tawngkam chhia leh bawlhhlawh a hmang ni-ah kan ngâi tûr a ni lo, Thuthlungin a ken tel ânchhiate chu an sawi chhuak leh mai zâwk a ni ang.

Chu bâkah, Nehemian thenkhatte chu a vuak  a, an samte pawh a pawh thlâksak thu a sawi hi firfiak rawng kâi leh thinrim inhrîkthlâkna angah ngaihsak tûr a ni lem lo bawk. Hetih hun lâia vântlâng hmâa mi sualte an hrem dân pakhat chu vuak a ni tih hria ila. Tin, hetianga a chêtna hi mi ‘thenkhat’ lakah chauh a ni a, nungchang dik lo zirtîrtu leh sawi mâwi tlattu hruaitu thenkhat kha a bitum deuh a ni ngei ang. Hetianga a tih avâng hian mipui hmâah mualpho takin an awm a. Mipuite hian an duhthlanna siam dik lohzia leh chumiina nghawng a neihte chu hrethiam ngei se a duh a ni.

Kohhranah hian mi tuten emaw thil dik lo takin ti ve ta se la, a titâwp tûrin eng tin nge hma kan lâk ang?

THAWHTANNNI          December 16

NEHEMIA ZILHHAUNA THU

Nehemia 13:26, 27 chhiar la. He thu hian Bible-a chanchin kal tawh kan hmuhte hi kawng dik pên bosan a hlauhawmzia kan hriat theih nân a pawimawh a ni tih eng tin min hrilh le?

Solomona kha duhthlanna dik lo a siamten sualna khur thûk zâwkah a luhtîr a. Israel lalte tâna Pathian thupêk, “A rilru a vah bo loh nân nupui pawh a ngah tûr a ni lo” (Deut. 17:17) tih hi a zawm loh avângin ama chhiatna a inthlen ta a ni pawh ti ila kan sawi sual kher lo vang. Nehemia hian Solomona nun kha duhthlanna dik lo siam a pawizia sawina atân a hmang a: nupui pakhat âia tam a nei a ni mai lo va, Nehemian a sawi ang hian, a nupuite kha Pathian chibaibûk duh lotute an ni kher bawk si a ni.

Enga ti nge Nehemian milem be mi nupui pasala neite a zilhhau kha thil dik tak ti a nih le? Gen. 6:1–4; Gen. 24:3, 4; Gen. 28:1, 2; Deut. 7:3, 4; leh 2 Kor. 6:14.

Hnam dangte nêna inneih pawlh lo tûra thupêk hi mahni hnam hmangaih bîk vâng lam ni hran lovin, milem biakna nêna inhnamhnawih phal loh vâng a ni zâwk. Bible- ah hian Israel mi ni lo nupui/pasala nei an awm nual, entîr nân, Mosia khân Midian mi Zippori nupuiah a nei a; Boaza pawhin Moab mi Ruthi a nei bawk. Nupui/pasal atâna nei lo tûra thu a pêkte chu hnam dang zîngah rau rau pawh, sakhaw dang betute leh sakhaw biak nei lo hrim hrimte kha an ni a. Thil buaithlâk tak mai chu, Ezra leh Nehemia te hun lâi hian an nulate leh tlangvâlten nupui/pasal atân Pathian ring mi an thlang lo tlat zêl mai kha a ni.  Richard M. Davidson-a chuan a lehkhabu, Flame of Yahweh (Peabody, Mass.: Hendrickson Publishers, 2007)-ah heti hian a lo sawi a: “Eden huana Pathianin inneihna a ruahman kha chuan thlarau lam leh thil ngaihhlut dangahte pawh nupa hi intanpui tawn tûrin a sâwm a ni” tiin—Phêk 316. Nehemia te hun lâia an nupui milem be mite kha chuan an milem pathian biak an bânsân duh miah lo va. Chûng mite duhthlanna chuan Nehemia kha a tithinrim âi mahin, a tilungngâi a ni zâwk—a chhan pawh ani ngaih chuan an thiltih khân Pathiana inpumpêk tak takna nun an tlâkchhamzia a tihlan vâng a  ni.

Bible hian Pathian hnaih taka kan awm a, hlimna nasa tak kan lo neih theihna tûr thil chîn than tha eng eng emaw min pe a. Chutiang bawk chuan, inneihnaa nghâwngkawl lungrual taka bât dun tûra thu min pêk pawh hi nun tha zâwk kan lo neih theihna tûr a nih bâkah, Pathian hnaih tûra kan infuih tawn theihna remchâng a  ni bawk a ni.

Vawiina kan han sawi tâkte atang khân kan rinna leh kan chhûngkua kan vênhim theihna tûr eng thute nge zir chhuah theih kan neih le?

THAWHLEHNI            December 17

EZRA THILTIHTE

Ezra 9 chhiar la. Israel miten hnam dang mi nupui/ pasala an neih thu Ezran a lo hriat khân eng tin nge a tih? Ezra 9:1, 2-ah hian mite chu mile be mite lakah an intihhran chuan loh thu kan hmu a. ‘Tihrang’ tih thumal hi hêng chângahte pawh hian kan hmu: Lev. 10:10; 11:47; Exod. 26:33; Gen. 1:4, 6, 7, 14, 18. He thumal hman a nih dân hian ringtu-in ring lo mi nupui/pasala a neih chungchâng eng tin nge sawi?

Israel miliante chu Ezra hnênah lo kalin an mipaten hnam dang mi nupuia an neih nasat thu an rawn hrilh a. Thil tenawm tak ti thîn hnamte sawi nâna an tawngkam hman hi Bible-a a inziah dân ang chiah chiah a nih avângin Dân lehkhabute kha an hria a ni tih a lang. Thil mak angreng deuh mai chu, hêng miliante hian thlarau lama Israel hnamte hruaitu puithiamte leh Levia-hote pawh thil dik lo titute zînga an tel ve thu an sawi hi a ni.

“Babulon sala an tan chhan ni thei awmte a han chhui a han chhui khan Israel-te kalsualna chhan bulpui ber chu ring lo mite nena an inchawhpawlh lutuk kha a ni tih a hmu chhuak ta a. An vela hnam dangte lak ata intihrang tura Pathian thupekte chu lo zawm ni se, lungngaihna leh mualphona an tawrh tam takte chu an pumpelh daih dawn a ni tih pawh a hmu vek a ni. Hun kal tawha an thil tawn atang khan an inzir fing chuang miah lo va, mi challang ber berte pawhin an hnam a kalsual loh nana anmahni vengtu tur dante chu an palzut hmiah hmiah mai a nih tih a hmuh chuan a thin a rim hle a. Pathian thatna chuan a mite chu anmahni ram ngei a rahtir leh chunga anni erawhin lawmna chang an hre miah lo mai chu a haw hluah hluah a ni ber mai.”—Ellen G. White, Prophets and Kings (Zâwlneite leh Lalte), p. 534.

‘Intihrang’ tih tawngkam hi thil pahnih inang lo tak tak sawina atân hman thin a ni a. Dik tak phei chuan, inang lo mai pawh ni lovin, thil inkalh tlat sawina kâwk a ni nghe nghe. Hetiang thu an sawi hian Pathianin sakhaw dik lote lak ata intihrang tûra thu a pêk kha an lo hre sa tawh reng a ni tih a tilang a. An rin dân nêna inkalh ring tlattu nêna inneihna chuan an nupa kârah emaw, fate an enkawlna kawngah emaw eng mah nghawng a nei hran dâwn lo niin tu ma’n an sawi thei lo a ni tih pawh an hrethiam vek bawk. An dihmun that lohzia hi an hre chiang hle tihna a ni.

Kan in chhûngkhurah hian tûn hmâ-in duh- thlanna dik lo tak tak lo siam thîn tawh tho mah ila, kan rinna vawng nung zêl thei tûrin eng nge tih theih kan neih?

NILÂINI           December 18

EZRA THUTLÛKNA

Ezra 10 chhiar la. Eng tin nge Ezra leh an hnam hruaitute khân hnam dangte nêna inneih pawlh chungchâng hi an chin fel tâk?

Mipui pungkhâwmte chuan hnam dang mi hmeichhiate chu an ram lama thawn hâw vek ni se tiin an rêl a. Thil mak deuh mai chu, chutiang mi nupuia neitute pawhin—Ezra 10:15-a an hming pawh sawi lante tih loh hi chuan—an ruahmanna chu an lo pawm ve mai hi a ni. An hnam dang nupuite chu then vek an intiam ta a, thla thum chhûngin mi 111 zetin an nupuite thenin an rama lamah an thawn kîr a ni. Châng tâwp ber (Ezra 10:44) hian chutianga inneih pawlhna atang chuan naupang eng emaw zât an lo pian hman tawh thu a sawi a. An fate tel lova nute chauh hâwntîr chu thil tih âwm leh dik pawh niin kan ngâi lo a ni mai thei. Amaherawhchu, hetih lâi hun bîk kher hi chu a danglam êm mai a, Pathianin bul a tan thatpui leh hun lâi vel a nih vâng a ni tih hria ila. Eng mah hmaih then awm lova Pathian hnung zui thlawp tûr chuan chêt firfiak ve deuh pawh a tûl thîn rêng a ni.

‘Inthiarfihlîm’ (Ezra 10:11; Hebrai tawngin, badal) tih leh ‘then’ (Ezra 10:19; Hebrai tawngin, yatza) tih sawina atâna a thumal hmante hi Bible hmun dang khawiah mah hian nupui pasal then sawina atân hman a ni ve lo va. Ezra hian inthen sawina atâna an thumal hman thin chu a hre ve ngeiin a rinawm; mahse, chu thumal chu hetah hian hman loh a thlang tlat si. Chuti a nih chuan, Ezra hian Dân lehkhabuten a sawi dân kalha inneihna rêng rêng chu dân kalh a nih avângin inneihna dik tak ni-ah a ngâi lo a ni tih a lang. Hêng an then tâk hmeichhiate leh an fate chungah hian eng nge thleng ta a, an khawtlâng nunah eng nge nghawng a neih zui ti tih erawh eng mah hriat theihna kan nei lo thung. Hetih hun lâi vêla an tih thin dânah chuan, an pasalte khân an then tâk an nupuite leh an fate awm zui dân tûr chu an ngaihtuahsak thîn a. Dân tlângpuiin, an pate in lamah an kîr ve leh mai zêl a  ni.

Amaherawhchu, hun eng emaw chen a liam hnu- ah Juda mipate hian nupuia ring lo mi neih chu an intihhmuh leh ta tho a, thenkhat phei chuan an ram lama an tirh hâw tâk an nupuite kha an va luhkhung leh ni âwm tak a ni. Hetianga an harsatna tawh an su kiang hlen hlei thei tlat lo mai hian mihring rilru ngheh lohzia leh Pathian hnêna inhlan pumhlum tak tak chu kan harsat hle a ni tih a tilang chiang hle. Keini ringtu chak tha tak nia inngâite ngei pawh hian Pathian hnêna inpêk nêp deuh riau lâi hun, amah nêna lên dun that mang loh châng kan nei ve tho a ni tih kan pawm a ngâi a. Vânduaithlâk takin, mihringte hian thil eng kima Pathian dah hmasak ber hi chu kan harsat tlâng hle hlawm a nih hi maw!

‘Pathian hnênah inpêk nêp deuh riau lâi’ hun hi i lo nei ve tawh thîn em? Chutiang hun i lo tawn tawh dân atang chuan eng thil nge i zir chhuah le?

NINGANI         December 19

TUNLÂI HUNA INNEIHNA

Ezra lehkhabu leh Nehemia lehkhabu atanga inneih pawlh chungchâng kan  hmuh tâk  atang khân   Pathian chuan inneihna hi a la thutak hle a, keini pawhin kan lâk thutak ve hle a ngâi a ni tih a chiang khawp mai. Kan nupui/ pasal ni thei tûrte chu tawngtâina nên ngun taka kan ngaihtuah hmasak thin phawt a pawimawh a, duhthlanna kan siamah chuan Pathian rawn inrawlh theihna tûr kawng kan lo hawng bawk tûr a ni. Tin, Pathian duh dân chu zâwm ngei tûrin rilru kan siam tûr a ni bawk a, chu chuan lungngaihna leh buaina lak ata min vênghim  ang.

Paulan ring lo mi nupui pasala neite chungthu a sawina 1 Korin 7:10–17 hi ngun takin chhiar la. Tûnlâi hunah hian ring lo mite nêna lungrual lo taka nghâwngkawl bât dûnhote hi eng tin nge kan tih ang?

Bible-ah hian a hranpâa inneih pawlh chungchâng sawina thu kan hmuh hran loh avângin Ezra tih dân hi tanchhana hmang a, ring lo mi nupui/pasala neite chu inthentîr kan tum ngawt zêl a nih chuan a fuh dâwn lo va; tin, chutiang chu Ezra lehkhabu-in a sawi tum pawh a ni chiah lo bawk. Ezra leh Nehemia te hun lâia an buaina ang kha chu thil thleng zen zen a ni lo va, an hnam hma hun leh sakhua, Pathian nung betute an nihna kha dinhmun hlauthâwnawma a awm avângin khatianga che tûr khân Pathianin a hrilh ta mai a ni (Ezra 10:11).

Aigupta ram Elephantine thliarkâra chêng (anni hi Ezra leh Nehemia te nên hian rualkhat an ni nghe nghe a) Juda hnam hruaitute khân hnam dangte nêna inneih pawlh an phal a. Rei vak lo hnu-ah phei chuan Jehova leh milem pathiannu, Anat biak kawpna sakhua lo piangin Anat chu Jehova nupui ang ten an sawi ta hial a. Chu mai pawh chu ni lovin, Messia lo pian chhuahna tûr kawng pawh kha a ping hman thelh nghe nghe. Chuvâng chuan, hemi tuma an  thil tih  hi  ringtu-in ring lo  mi  nupui  pasala  a neih thentîrna atâna tanchhanah hman ngawt tûr a ni lo va. Inlungrual taka nghâwlkawl bah dun Pathianin a ngaih pawimawhzia tilangtu a ni zâwk. Pathian ngaihsak thei lova min awmtîrtu tûr nupui emaw, pasal emaw kan neih hian Setana chu a lâwm hle thîn a. A chhan pawh kan pahniha Pathian kan ngaihsak hle mai chuan Pathian tâna hna kan thawhna kawngah pakhat chauh a rinawm âi chuan kan thawhhlâwk zâwk dâwn tih a hriat chian êm vâng a ni. Bible hian ring lo mite nêna inlungrual lo taka nghâwngkawl bât dûn lo tûrin min hrilh ngei mai tak a (2 Kor. 6:14), chutih rual chuan, chutiang ni lo duhthlanna dang siamtute chunga khawngaihna lantîr a nih dân pawh kan hmu ve nual tho mai. Pathian chuan ring lo mi nupui pasala neite hi ama lakah leh an kawppuite laka rinawm tlat thei tûrin chakna a pe thîn a. A duh dân ang ni lo duhthlanna kan siam tumte pawh hian min kalsan chuang rêng rêng lo, a tanpuina kan ngên a nih chuan kawng a rawn hawng leh mai ang. Mahse, hetia kan sawi hian kan duh duh kan ti ang a, Pathian chuan mal min rawn sâwm dâwn tho kan tihna chu a ni lo, rilru inngâitlâwm taka a hnêna kan mamawhte kan thlen a nih chuan min lo ngâithla dâwn a ni. Kan zavâi hian mi sual vek kan nih avângin Pathian khawngaihna tel lo chuan tu     mahin beiseina kan nei thei lo  vang.

ZIRTÂWPNI     December 20

ZIR BELHNA: Ellen G. White-i lehkhabu, Zâwlneite leh Lalte phêk 569–578-a, ‘Siamthatna’ tih kha chhiar ni se. “Pathianin hna  min  pekte  tha  taka thawh mai hi sakhaw biak dan dika thil tel ve pawimawh tak a ni a. Mihringte hian kan vela thil awmte chu Pathian duhzawng tihna remchanga lo hman zel dan kan zawng tur a ni. A hun dik taka awmze nei taka kan chet thuai thuai chuan hlawhtlinna ropui tak kan hmu ang a, chutih laiin, tlai hni hne-na leh ngaihthahna chuan hlawhchhamna leh Pathian hming tihthangtlawmna a thlen ve thung. Thutak theh darh hna thawhna kawnga a hotute an zawmthawt viau a, tum fel tak pawh nei hran lova a awm vel mai mai a nih chuan kohhran pawhin pawisak vak a nei lo vang a, zawmthaw tak, hlimhlawp ngaina em em si a ni mai ang. Chutih laiin, Pathian rawng chauh bawl duhnain an rilru a luah khat a nih erawh chuan mipuite chu an inpumkhat tha ang a, beiseina nung neiin phur takin thil an ti thin thung dawn a ni.

“Bible-ah hian thu hriam leh inkawlkalh tak tak kan hmu tam mai. Sualna leh thianghlimna chu tar lan dun fo niin, chumi chu kan han thlir a, a khawi zawk nge hawisana a khawi zawk nge pawm tur tih kan lo hre thei thin. Sanbalata leh Tobia te nuna huatna, dik lohna leh phatsana awm thu sawina phekte tho hian Ezra leh Nehemia te zahawmzia leh Pathian tana an inpekna thukzia pawh min hrilh a. A khawi emaw zawk zawk hi thlang thei turin zalenna min pe a ni. Pathian thupekte bawhchhiat hlauhawmzia chu thuawihna atanga lo thleng tur malsawmnate nen dah duh a ni bawk a. Keimahni ngei hian hrehawm kan tuar dawn nge ni a, hlimna kan chang zawk dawn tih thu-ah duhthlanna kan siam ngei a ngai a ni.”—Ellen G. White, Prophets and Kings (Zâwlneite leh Lalte), pp. 574, 575

SAWI HO TÛRTE:

1. Hêng thawnthute kan chhiar hian, mi tam tak kha chu Pathian hnênah an inhlân lo va, chuvâng chuan, nupui atân pawh ring lo mi an nei ta rêng a ni tih a chiang khawp mai. Chuvâng chuan Ezra pawhin anmahni duhthlanna ang ang chu en liam mai lovin, zilhhâuva siamthat a tum rêng bawk a ni. Mahse, a beisei ang danglamna chu a thleng ta em? A nupuite an then avâng ringawt khân an thinlung an thlâk danglam tel em? Pathian hnêna an inhlanna kha a lo thang lian ta zêl em? Mi tam tak kha chuan an thinlung an sawh sawn tak tak chuang lo a ni tih a lanna a awm em? An thil tih dik lo atang hian thinlung thlâk danglamna tak tak neih a pawimawhzia eng tin nge kan zir chhuah theih ang?
2. Nupui pasal thlan kawnga lo duh tui tâwk loh avânga harsatna nei mêkte hi eng tin nge kan tanpui theih ang?
3. Pathianin inkaihhruaina dân min pêkte hi chatuana ding reng tûr leh hnial ngam rual loh chu ni tho mah se, hnam hrang hrangte hian tih dân hran kan nei theuh hlawm a. Keimahni nun leh harsatna tawhtea Pathianin inkaihhruaina dân min pêk hman kan tumna kawngah hian hêng kan danglamna theuhte hi enga ti nge kan rilru-ah kan hriat reng a tûl ve tho le?