Zirlai 7: TÂWTAWRÂWT PASARIHTE CHU

ZIRLAI 7-NA                                                     February 9–15

TÂWTAWRÂWT PASARIHTE CHU

Chângvawn: “Nimahsela, vântirhkoh pasarihna thâwm a lo rîk hunah chuan, a ham dâwn têpin, Pathian thurûk chu a thleng kim tawh ang, a chhiahhlawh zâwlneite hnêna a lo puan tawh ang khân” (Thupuan 10:7, NKJV).

SABBATH  CHAWHNU                                                                                                           February 9

Chhiar tûrte: Thup. 8:1–13; Num. 10:8–10; Ezek. 10:2; Thup. 10:1–11; Dan. 12:6, 7; Thup. 11:1– 13; Leviticus 16.

CHHINCHHIAHNA pangana phelh a niha Pathian mi tihduhdah tuarte tah hlâ khân chhuan tina Pathian mi rinawmte hrehawm tawrh nasatzia a târ lang a. Hêng mi rinawmte hi thlarau anga mâichâm hnuaia awmin, Pathian chu, “Eng chena rei nge ni dâwn, Aw Lalpa” tia anmahni rawn chhanchhuak tûra âu nia sawi a ni a (Thup. 6:10, NKJV). Mahse, vân atang âw chuan Pathianin anmahnitiduhdahtute chungthu a rêl hun chu a thlen ngei dâwn avângin lo la nghâk rih tûrin a hrilh a ni. Thupuan 6:15– 17 hian Isua chu leia lo kîr leh a, amah zuitu rinawmte chunga thil tha lo ti thîntute hremna rawn keng angin a sawi a ni.

Chhinchhiahna panga phelh a niha thil lo thleng hian hun hrang hrang—Abela hun atanga Pathianin a tâwpna atâna ro a rêl hun, “a bâwihte thisen” (Thup. 19:2) phubâ a lâk hun thlenga Pathian mite tawrhna chu a entîr a. Pathian mi hrehawm tuarte hian nghet taka dingin, Pathian chuan a mite tawngtâina a hria a ni tih an ring tlat tûr a ni.

Tâwtawrâwt pasarihte ham rîk a ni hian chhuan tinah khân Pathian chu rah beha awm a mite chhan chhuak tûrin a lo che tawh thîn a, a mite tinatute chungah ro a lo rêl tawh thîn bawk a ni tih a tilang. Tâwtawrâwt pasarihte hi ham rîk a nih chhan chu an hrehawm tawrh lâi hian vân chu a awm mai mai bîk lo a ni tih Pathian mite hriattîr nân a ni.

*Tûn kâr zirlâi hi Sabbath nîa sawi ho thei tûrin lo inbuatsaih ang che.

SUNDAY                                                                            February 10

Mi thianghlimte tawngtâina chu

Thupuan 8 hi Pathian hmâa vântirhkoh pasarih, an tâwtawrâwt ken theuhte ham inring renga ding Johanan a hmuh thu-a bul tan a ni a. Mahse, an tâwtawrâwt kente an ham hma hian thil dang pakhat a rawn lang leh phawt a, chu chuan tâwtawrâwt pasarihte awmzia a sawi fiah dâwn a ni.

Thupuan 8:3, 4 hi a hnuaia Jerusalem temple-a ni tin inthâwina an kalpui dân sawina nên hian chhiar kawp ang che. Juda mi thiamte siam Bible commentary pakhat sawi dân chuan tlâi lam inthâwinaah khân hâl ral thil hlan an hlanna mâichâm chungah berâmno an dah a, tin, mâichâm bul vêlahte chuan a thisen an leih baw bawk a. Ti tûra an ruat puithiam chuan rimtui hâlna bâwm, rangkachaka siam chu tempul chhûngah keng lûtin, Hmun Thianghlima awm rangkachaka siam mâichâmah chuan a va hâl thîn a ni. Chuta tanga a lo chhuah leh chuan rimtui hâlna bâwm chu leiah a paih a, chu chuan ri ring tak a siam thîn nghe nghe. Chu ve leh, puithiam pasarih an ruatte chuan an tâwtawrâwt ken theuh chu an hâm a, chumi nî atân bîka tempul rawngbâwl hna chu zawh a nih tâk thu an puang thîn a ni.

Thupuan 8:3–5-ah hian tlâi lam inthâwina tawngkam hman a nih dân kan lo hmu thiam em aw? Vântirhkohin lalthutphah hmâa rangkachak mâichâmah kher englo rimtui a dawng (Thup. 8:3) hian awmze pawimawh tak a nei a. Rimtui tih hian Pathian mite tawngtâina a entîr a. An tawngtâinate chu tûnah hian Pathianin a chhâng mêk a ni.

Thupuan 8:3–5 hian Thupuan bûa tâwtawrâwt pasarihte chungchâng thil pawimawh kan hriat ngei tûrin min hrilh a:

a. Hêng tâwtawrâwt pasarihte hi Pathianin rah beha awm a mite tawngtâina chhânga hel hmang mihringte chungah ro a rêlna hmanrua a ni.

b. Hêng tâwtawrâwt pasarihte hian Berâmno a nihna anga Isua thihna kha zuiin, a lo kal leh hma loh chu a ri chho char char dâwn a ni (Thup.11:15–18).

Thupuan 8:5 hi Ezekiela 10:2 nên chhiar kawp la. Eng tiangin nge Pathian phatsantu Jerusalem chunga meiling paih darh tih hian Thupuana tâwtawrâwtte nihphung a sawi fiah le?

He vântirhkoh hian rimtui hâlna bâwm chu mâichâm atanga a lâk meilinga tikhatin, chu meiling vêk chu lei chungah a paih thla a. He meiling hi mi thianghlimten tawngtâina an hlanna mâichâm atang vêka lâk a ni tih hi a chhinchhiah tlâk hle mai. He mâichâm atang ngeia meiling lâk a ni hian leia chêngte chunga tâwtawrâwt pasarihte rorêlna lo tla hi Pathian mite tawngtâina chhânna a ni a, an tân hian Pathian chu ama hun ruatah a rawn che dâwn tih a lantîr a ni. Rimtui hâlna bâwm theh thlâk pawh hi Kristan kumkhuain sawipuina hna a thawk reng dâwn lo tih tilangtu a ni mai thei bawk. Khawngaihna kawng khâr a nih hun chu a thleng ngei dâwn (Thup. 22:11, 12 en rawh).

THAWHTANNI                                                                   February 11

Tâwtawrâwt pasarihte awmzia

A mite chhan tûra Pathian rawn inrawlh dân sawi nân Thupuan bû hian Thuthlung Hluia tâwtawrâwt an hman thin dân chu a rawn hmang ve a. Hmâsâng Israel-te ni tin nunah khân tâwtawrâwt hi thil pawimawh tak pakhat a ni thîn (Nam. 10:8–10 leh 2 Chron. 13:14, 15 en rawh). Tempula inthâwina an hman rêng rêngin tâwtawrâwt an hâm ri thîn a; tin, indonaah te, rah seng hunah te leh kût ni vângthlâah te pawh an hâm thîn bawk.

Tâwtawrâwt ham hi tawngtâina nêna kal kawp tlat a ni a. Temple-a Pathian chibai an bûknaah emaw, kût ni vângthlâah emaw rêng rêng khân tâwtawrâwt hian Pathianin a mite nêna thu an thlun kha a hriat nawntîr leh thîn. Tin, ‘Lalpa nî’ lo thleng tûr atâna inpeih tûrin a hrilh thîn bawk (Joela 2:1). Indona a thlenin tâwtawrâwt an hâm a, a rî chu inrâlring tûra inhriattîrna a nih bâkah, tih tûr leh tih loh tûrte inhrilhna a ni nghâl a, tin, anmahni rawn chhanhim tûra Pathian an kohna hmanrua a ni bawk. Hemi hi behchhanin Thupuan ziaktu pawh hian tâwtawrâwt hi a rawn hmang ve a ni.

Thupuan 8:13 leh Thupuan 9:4, 20, 21 chhiar la. Tâwtawrâwt pasarihte rorêlnaah hian tute chungthu nge ngaihtuah a nih le?

Tâwtawrâwt ham a nih avânga thil lo thlengte hian a mite tawngtâina chhânga Pathian lo inrawlh thin dân a tilang a. Chhinchhiahnate kha chuan Pathian mi nia inchhâlte tinzâwn deuh ber lâiin, tâwtawrâwtte erawh hi chuan leia awmte chunga rorêlna lo thlen thu a puang ve thung a ni. (Thup. 8:13). Chutih rual chuan, leia awmte tân a tlâi lutuk hmâa inlam lêt tûra vaukhânnate pawh a ni nghâl tho bawk.

Tâwtawrâwt pasarihte hian Johana hunlâi atanga he khawvêl hun tâwp dâwn hnaih thlenga thil hrang hrang lo thlengte a huam a (Thup. 11:15–18). Hêng tâwtawrâwtte hi vâna Isuan sawipuina hna a la thawh mêk lâi (Thup. 8:3–6) leh leia chanchin tha hril a la ni mêk lâia ham a ni (Thup. 10:8–11:14). Tâwtawrâwt ham a niha rorêlna lothleng hian huam chin a nei a: thil siam zawng zawng hmun thuma then hmun khat chauh a nghawng ang. Tâwtawrâwt pasarihna hian Pathianin a dinhmun dik tak luah hun a thleng ta tih a rawn puang a ni. Tâwtawrâwt pasarihte hi kohhran pasarihte leh chhinchhiahna pasarihten an huam chhûng hunah tho khân ham a ni ve a, hetiangin:

  • Tâwtawrâwt hmasa pahnihte hian Krista khêngbettu hnamte (Pathian laka hel Jerusalem) leh kohhran hmasa tiduhdahtute (Rome Lalram) chunga rorêlna lo thleng thu an puang.
  • Tâwtawrâwt pathumna leh palî-nate hian hun laihâwl vêla Kristian kohhran kalsual laka vân rorêlna lo thleng chu a târ lang.

(c)                 Tâwtawrâwt pangana leh paruknate hian hun laihâwl tâwp dâwn hnaih lam leh Kohhran Siamthatna hnua Kristiante zînga inrem lohna lo thleng chanchin a sawi a. Hêng hun hrang hrangahte hian ramhuai hnathawh a rawn  langsâr telh telh a, khawvêl hi Harmagedon indonaah a hnûk lût ta hial rêng a ni.

                     Khawvêl chanchin kal tawhte kan thlîr kîr chuan thisen chhuahna leh hrehawm intawrhtîrna a thleng nasa thîn hle a ni tih kan hre vek a. He thil lungchhiatthlâk tak hian eng tin nge Isua zâra thutiam kan neih hi a ropuizia hre thei tûrin min puih hlauh zâwk le?

THAWHLEHNI                                                                    February 12

Lehkhabu inhawng sa keng vântirhkoh chu

Tâwtawrâwt parukna hian tâwpna hunah min hruai thleng a. Hemi hun chhûng hian Pathian mite chu eng ti tûrin nge koh an nih le? Tâwtawrâwt pasarihna ham a nih hma hian thil dang rawn tla zep lawk a awm a, chu chuan tâwpna huna Pathian mite hnathawh tûr leh an thiltawn tûrte a sawi fiah a ni.

Thupuan 10:1–4 chhiar la. Hetah hian eng nge thleng le?

“He vântirhkoh chak tak, Johana hnêna thil sawitu hi a lan dân maiah chuan Isua Krista nên pawh an inang hle mai.”—Ellen G. White Comments, The SDA Bible Commentary, vol. 7, p. 971. A kê chuan tuifinriat lehkhawmual a rap kawp a, hei hian eng kim chunga thuneitu a nihzia leh a thil puan tûr chu khawvêl pum pui tâna pawimawh a ni tih a tilang. A âw lah chu sakeibaknei hâhum rî ang maia ring a ni a. Sakeibaknei hâhum pawh hian Pathian âw a entîr rêng a ni (Hos. 11:10, Thup. 5:5).

Mahse, Johana hi khawpui ri pasarihten an sawi chu ziah phalsak a ni tlat lo. Hei hian Pathian chuan thil lo la thleng tûr chungchângah Johana kal tlanga kan hnêna puan chhuah loh eng eng emaw a nei a ni tih a tilang.

Thupuan 10:5–7 chhiar la. He thu hi Daniela 12, 6, 7 nên khâikhin rawh. Tawngkam inang eng engte nge an sawi le?

Vântirhkohin hun a awm tawh loh tûr thu a sawia a Grik thumal hman, chromos tih hian hun eng emaw ti chhûng a kâwk a. Chu hun chuan Daniela 12:6, 7 kâwk lêt lehin, chutah chuan mi thianghlimten tihduhdahna an tawrh hun chhûng tûr chu hun khat leh hunte leh hun chanve emaw, kum 1,260 (A.D. 538–1798) emaw a nih tûr thu vântirhkohin a sawi a, hei hian pope-in kohhran a tihduhdah hun chhûng kha a sawi a ni (Dan. 7:25 nên khâikhin rawh). Daniela leh Thupuana ‘nî’ tih hian kum aentîr avângin (Nam. 14:34, Ezek. 4:6), ‘ni’ 360 chuan kum 360 a tluk a, hun (‘kum’) thum leh hun chanve chuan ‘ni’ emaw, kum emaw 1,260 a tluk bawk. He hun hrilhlâwkna hnu eng tikah emaw hian tâwpna chu a lo thleng dâwn a ni.

Hun a awm tawh lo ang tih thu hian Daniela hrilhlâwknate, a bîk takin Daniela 8:14-a ni 2,300 (457 B.C.–A.D. 1844) hi a kâwk a. Hemi hun a zawh hnu hi chuan hun hrilhlâwkna eng mah a awm tawh dâwn lo va ni. Heti hian Ellen White-i chuan a sawi: “He hun, vântirhkohin khûn taka a puan hi. . . hun hrilhlâwkna niin, chu chuan kan Lalpa lo kal lehna a hmakhalh ang. Chumi awmzia chu, mihringte hian hun chungchângah thuchah dang eng mah an dawng tawh dâwn lo tihna a ni. Hemi hun, kum 1842 atanga 1844 a zawh hnu hi chuan hun hrilhlâwkna chiang taka chhui theih a awm tawh lo. Chhût lêt theih thui ber chu kum 1844 favâng kha a ni.”—Ellen G. White Comments, The SDA Bible Commentary, vol. 7, p. 971.

He Ellen White-i thil sawi hian hun bi lo tuk ang chi rêng rêng chu tih loh tawp tûr a ni tih min hrilh em?

NILAINI                                                                             February 13

Lekhabu chu eiin

Thupuan 10:8–11 chhiar la. Bible- ah hian ‘ei’ tih chu Pathian hnên atanga dawn thuchah mipuite hnêna puang darh tûra pawm tih sawina atân hman a ni thîn a (Ezek. 2:8–3:11, Jer. 15:16 en rawh). Thuchah chu dawn lâichuan a thlum a; mahse puan a nih erawh chuan mi tam takin dova an lo hnâwl thin avângin a lo kha ta thîn a ni.

Johanan lehkhabu (Daniela lehkhabu) a ei a, a kâah chuan tui tak ni si, a pumah erawh kha leh êm êm mai bawk si hi tâwpna huna Daniela hrilhlâwknate khuh hawn a lo ni ta nên hian a inzawm a. Hetah hian Johana hian tâwpna huna Pathian kohhran la bâng (Thup. 14:6, 7), Daniela bûa hun hrilhlâwkna (ni/kum 1,260) tâwpdâwn hnaiha chatuana chanchin tha hril tûra thupêk kawltute chu a entîr a ni.

A chheh vêl han thlîr hian, Johana inlârna hmuh hian kum 2,300 hrilhlâwkna tâwp dâwn hnaihah mi dang tuten emaw thil nuam leh thil hrehawm tak inpawlh an la tawng ve leh dâwn a ni tih a kâwk a. Daniela hrilhlâwkna behchhana Miller-a leh a hnung zuituten kum 1844-a Krista lo kal tûra an ngaih khân, chu thuchah chu hriat nuam an ti hle mai. Amaherawhchu, an beisei anga Krista a lo lan tâk si loah kha chuan, beidawnna nasa tak an nei ta a, thil awmzia hriat thiam tumin Pathian Lehkhabu an zir tha leh ta a ni.

Khawvêl hnêna hrilhlâwkna thu puang nawn leh tûra Johana hrilh a ni hian Daniela leh Thupuan bua hrilhlâwknate nêna inzawm Krista lo kal lehna thuchah puang darh tûra Sabbath serh Adventist-te lo ding chhuak ta kha a kâwk a ni.

Thupuan 11:1, 2 chhiar la. Eng ti tûrin nge Johana hi tirh a nih le?

He lâi thu hi Thupuan 10-a thil thleng sawi chhunzawm zêlna a ni a. Johana hi Pahthian biak in bâkah, mâichâm leh a chhûnga chibai bûktute pawh teh tûra thu pêk a ni a. Bible-ah hian ‘teh’ tih tawngkam hi rorêlna sawina atân hman a ni thîn (Mat. 7:2 en la). Teh tûra a hrilh Pathian biak in hi vâna awm niin, chutah chuan Isuan kan tân rawng a bâwl a. Pathian biak in tih te, mâichâm tih te leh, chibai bûktute tih te hian Inremna Nî a kâwk (Lev. 16:16– 19) . He nî hi ‘tehna’ nî niin, Pathianin a mite chunga ro arêl nî a ni. Chuvângin, Thupuan 11:1 hian Isua lo kal leh hmâa thleng mêk rorêlna chungchâng a sawi a. Chu rorêlnaah chuan Pathian mi, Pathian biak ina chibai bûktute thîntute chungthu chauh rêl a ni bawk.

Thupuan 11:1 hian vân biak bûk thuchah chu chanchin tha hnuhnûng ber, Pathian nungchang dik tak puan chhuaha a awmnaah a innghat tih a târlang a. Chutiang chu a nih avângin, Kristan tlanna hna a thawh dân leh a felna chu mihringte chhandam an nih theihna kawng awm chhun a nihzia min hrilh a ni.

Tlanna Nî an hmannaa thisenin hmun pawimawh tak a chan dân kha ngaihtuah la (Leviticus 16), tichuan, eng tin nge rorêlna chu chanchin lâwmawm a ni tih kan hriat reng theih dân tûr sawi ang che.

NINGANI                                                           February 14

Thuhretu pahnih

Thupuan 11:3–6 chhiar la. Eng tiangte kawngin nge hêng thuhretu pahnihte hian hruaitu leh puithiam an nihna anga Jerubabela leh Josua-te dinhmun a târ lan le? Zak. 4:2, 3, 11–14 en la.

Thuhretu pahnih tih thu hi Juda-ten thubuai hlabuai an rem nîkhuaa thuhretu pahnih awm an phûtna atanga lo piang chhuak a ni a (Joh. 8:17). Heta thuhretu pahnih a tihte hian Bible—Thuthlung Hlui leh Thuthlung Thar-te hi a entîr. Hêng thuthlung pahnihte hi lâk/then hran theih a ni lo va. Pathian mite chu khawvêl hnêna Bible pum pui—”Pathian thurêl zawng zawng” hi thlauh thlâk bîk nei lova a zavâia puang darh vek tûra koh an ni (Tirh. 20:27, NKJV).

Hêng thuhretute hi sâiip puan sin chunga nî/kum 1,260 chhûng (A.D. 538–1798) thu hril anga sawi a ni a. Sâiip puan chu lusûntena an sin thin niin (Gen. 37:34),chu chuan mihringte siam chawp thurochhiah eng eng emaw-ina Bible thutakte a hliah khuh lâi hun harsa tak kha a kâwk a ni.

Thupuan 11:7–13 chhiar la. Nî/kum 1,260 a ral hnûa thuhretu pahnihte chunga thil lo thleng hi nangma irâwm chhuak thu hmangin han sawifiah teh.

Hêng thuhrethu pahnihte thattu sakawlh hi Setana awmna atanga lo chhuak a ni a. Thuhretute thah a ni hi Pathian awm ring loten Bible an beihnaah leh French Revolution avânga sakhua hrim hrim hnualsuat a nih tâknaah khân hmehbel a ni. France rama sakhaw dodâlna boruak hian Sadom mite sualna, Aigupta mite chapona leh Jerusalema chêngte helna kha a keng tel a. Jerusalema Isua chunga thil thleng ang kha hêng sakhaw dotute hian Bible chungah pawh an thlentîr ve a ni.

Thuhretute lo nung leh hian French Revolution hnua Bible ngaihsak thar lehna nasa tak lo thleng kha a entîr a. Chu chuan Isua lo kal leh a hnâi tawh a ni tih rinna rawn hring chhuakin, Bible thutak lamah mite an kîr leh a, Bible society-te din a nih mai bâkah, khawvêl hmun hrang hrangah nasa taka Bible theh darh a ni bawk.

Tâwpna a thlen hmâ chiahin khawvêl pum puiah Bible thutak hi puan chhuah a ni leh phawt dâwn (Thup. 18:1–4). He thuchah hnuhnûng ber hian ramhuaitetanpuinaa thiltihtheihna nei dodâlna a chawk chhuak ang a. Chu chuan khawvêl mite bum tûr leh Pathian thuhretu rinawmte do tûra sakawlh chibai bûktute hruai khâwm an nih theihna tûrin thil mak tak takte a ti dâwn a ni (Thup. 16:13–16; Thup. 14:12).

ZIRTÂWPNI                                                                                                         February 15

Zir belhna: Tâwtawrâwt pasarihna hian he lei chanchin hikhâr a nih tawh tûr thu a rawn puang a. Pathian tâna a thiltihtheihna târ lan hun leh a rorêl hun a lo tleng ve ta. He hel hmang khawvêl, kum sâng eng emaw zât chhûng Setana thu hnuaia lo awm tawh hi Pathian thu hnuaia a awm lêt leh hun a thleng hnâi tawh a. Krista chu krawsa a thih a, chumi hnua vâna lâk chhoh a nih tâk hnu khân lei chunga rorêltu dik tak ni tûrin puan chhuah a lo ni tawh (Thup. 12:10, 11). Setana chuan hun tlêm tê chauh a neitawh a ni tih a hriatin pawi tam thei ang ber khawih a tum a (Thup. 12:12) . Tâwtawrâwt pasarihna hian dik lo taka khawvêl awptu ramhuaite chu hneh an ni tawh a, tûnah chuan khawvêl hi a neitu dik tak Krista thu hnuaia a awm leh tawh a ni tih a puang a ni.

Tâwtawrâwt pasarihna hian Thupuan 12 atanga 22 thu tlângpui a sawi a, chûngte chu: (1) Hnam hrang hrangte thin a ur: Thupuan 12–14 hian Setana a thinur hle thu asawi a (Thup. 12:17), a sangâwizâwnpui pahnih—tuifinriat atanga lo chuak sakawlh leh lei atanga lo chhuak sakawlhte nên tang dûnin Pathian mite bei tûrin khawvêla hnam hrang hrang an fuihpawrh ta a ni. (2) I thinurna chu a lo thleng ta: Hnam hrang hrangte thinurna Pathianin a lochhân lêt vena chu hremna hnuhnûng pasarihte hi a ni a, chûngte chu ‘Pathian thinurna’ tia sawi a ni (Thup. 15:1 en la). (3) Mitthi-te chungthu rêl a nih hun tûr chu Thupuan 20:11–15-ah hian kan hmu a. (4) Tin, Pathian chhiahhlawhte hnêna lâwmman sem a nih hun tûr pawh Thupuan 21 leh 22-ah kan hmu bawk. (5) Lei tichhetute tihboral ve hun a thleng dâwn: Thupuan 19:2 hian tâwpnahuna Babulon chu lei tichhetu a nih avânga a chungthu rêlsak a nih thu a sawi a. Setana bâkah, a hote leh a tan rualpuite tihborala an awmna hi indona ropuia a hmuhnâwm lâi ber leh a khârna ni nghâl bawk a ni ang (Thup. 19:11–20:15).

Sawi ho tûrte:

  1. Chanchin tha hril hi thil tih nuam lo tak niin kan hre thîn: kan thusawite chu hnâwl niin, nuihzabûrah te a chang a, keimahni a sawitute ngei pawh hian hnâwl leh nuihzat kan hlawh thîn bawk. A châng phei chuan, dodâlna pawh a chawk chhuak thei hial nghe nghe. Bible-ah hian chutiang fiahnate chu lo hmachhawn tawh tute nge awm a, an thil tawnte atang hian eng nge zir chhuah theih kan neih sawi rawh.
  • He thu hi ngun takin han ngaihtuah zui teh u: “Hun bi lo tuk chungchângah hian vaukhânna thu ka sawi ngun ta khawp mai. Pathian mite tân hian hun bî lo tuk nâna beh chhana hman tûr thuchah pakhat mah a lo thleng leh ngâi dâwn tawh lo. Thlarau Thianghlim leih buak a nih hun tûr emaw, Krista lo kal leh hun tûr emaw hi keini lo hriat lâwk tûr a awm lo ve.”—Ellen G. White, Selected Messages, book 1, p. 188. Kum 1844 hnua thil lo thleng tûrte chipchiar taka inziahna chart siam leh buaipui chiam mai hi a that lohna eng engte nge awm? Hetiang chart-tena mi a hruai pênna tûr thangte lakah hian eng tin nge kan invên theih ang?