ZIRLÂI 3            *October 12–18

 PATHIANIN A KOHTE

 

SABBATH CHAWHNÛ                                                                  October 12

 

CHHIAR TÛRTE: Ezra 7:10; Neh. 1:1–11; Dan. 9:24–27; Dan. 8; Rome 8:28, 29; Rome 9; Exod. 3; Exod. 4.

CHÂNGVAWN: “Jerusalem-a LALPA in timâwi tûra lal thinlunga hetiang thu lo dahtu LALPA, kan thlahtute Pathian chu fakin awm rawh se” (Ezra 7:27, NKJV).

 

PATHIAN hian mi tin hi hnathawh tûr bîk min tuk theuh em? Hna eng emaw-ah hi chu a thawk tûr pawha mi tling deuh bîk an awm a ni lo maw? Kan tehfung hmante hi Pathian tehfung hman nên a danglam em? A bîkin, zawhna hnuhnûng pahnihte hi chu kan zînga a tam zâwk hi chuan “Aw” tiin kan chhâng ngei ang. Zirna/thiamna emaw, kan thil lo pal tlang tawhte emaw hmanga Pathianin hna bîk eng emaw thawk tûra min buatsaih châng a awm a; tin, keimahn12.6

Thil ngaihnawm tak mai chu, Ezra leh Nehemaia te pawh kha hna bîk, kulh chhe vek tawh sak that leh hna thawk tûra Pathianin a kohte an ni. Amaherawhchu, anni kulh sak that leh hna thawh tûr hi chuan hna chi hrang hrang a huam tel nual, Israel mite chu Jerusalem-ah hruai kîrin, tempul leh khawpui sak that hna an thawk dâwn a. Chutih rual chuan, mite chu Pathian chanchin an hrilh pah nghâl bawk ang a, amah nêna inlaichînna thûk tak nei leh tûrin an hruai kîr dâwn a  ni.

*Tûn kâr zirlâi hi Sabbath nî-a sawi ho thei tûrin lo zir ang che.

 

SUNDAY                                                                                        October 13

EZRA LEH NEHEMAIA TE KOH AN NI

 Ezra hi chhan hrang hrang vânga koh a ni e tiin kan sawi thei âwm e: (1) amah hian Jerusalem-a va kal a lo duh ve hrim hrim a; (2) Juda hnam hruaitu a ni a; tin, (3) lehkhaziaktu leh dân zirtîrtu thiam tak a ni bawk. Hêng bâkah hian koh a nih chhan dangte pawh a la awm cheu a. Chûngte chu sawi lang vek lovin, he hna thawk tûra mawhphurhna a chunga nghah a nih chhan tilang chiangtu ber Bible châng pakhat hi i han en teh ang.

Ezra 7:10 hian Ezra chungchâng eng nge a sawi? Eng tiang takin nge Ezra hian LALPA dân chu hriaa zâwm tûrin a thinlung a lo buatsaih le?

 Hebrai tawnga ‘buatsaih’ tih an sawina thumal chu kun a ni a. He thumal hi ‘buatsaih,’ ‘rilru siam,’ ‘nghet taka awm,’ ‘inpuahchah,’ ‘inring’ ti te pawhin a lehlin theih bawk. Chuvângin, he thu awmzia tak nia lang ta chu, Ezra hian a thinlung chu Pathian zawng tûrin a lo buatsaih emaw, a lo siam sa emaw tihna a ni ang.

Jerusalem a thlen veleh hian Pathian hnêna inhlan tih awmzia chu a thiltih hmangin a lantîr nghâl char char mai a, tin, kum 13 chhûng zet Pathian Thu a zirtîr bawk. Ama hmuh dân chuan he kum 13 chhûng hian mite nunah danglamna tak tak eng mah a siam hman lo a ni mai  thei e. Mahse, kulh chhiate an siam that hnu chuan mipuite chu tu ma tirh luih vâng ni miah lovin, anmahni duh thu rêngin an lo pung khâwm ta a. Hei hian Ezra hnên atanga Pathian Thu an lo ngaihthlâk thin khân zung a lo kaih ve ngei a ni tih a tilang.

Eng vângin nge Nehemaia kha thlan    a  nih? Neh. 1:1–11 chhiar ang che.

Nehemaia hian Pathian a tih êm êm bâkah a mite kha a hmangaih hle bawk. Jerusalem kulh sak that hna chawlhsan a nih thu a hriat khân a rilru a hrehawm hle a. Pathian hna thawh duhna thinlung pu a ni a, chuvâng chuan Ezra ang bawk khân Jerusalem din thar leh hna thawk tûrin a inpe ta a ni. A châng chuan thil tih châk tak kan neihte hi Pathian laka chhuak a nih loh kan ring deuh thîn a, a chhan pawh Pathian chuan kan tih duh loh tûr hna harsa tak tak chauh min pe dâwn nia kan ngaih vâng a ni. Mahse, chutiang chu a ni lo, Pathian nêna kan lêng dûn thîn a nih phawt chuan kan ngainat zâwng leh tih kan châk takte chu Pathian laka chhuak a ni fo thîn zâwk tlat. Pathian chuan ama tâna thil kan tihahte hian nuam tihna thinlung pu ila min duh hle a ni.

Eng tiang kawngtein nge Pathian chuan i ngainat zâwng tak thilte kha ti tûrin a ko ngei che a ni tih i lo hriat tawh le?

 

THAWHTANNI                                        October 14

HRILHLÂWKNAIN A SAWI HUN TAKAH

 Tûn kuartar zirlâi hmasa berah khân Pathianin hna bîk thawk tûra Zerubabela (B.C. 538 vêl) leh Ezra (B.C. 457) te a koh dân kan zir tawh a. Tin, zirlâi pahnihnaah khân Pathianin Nehemaia (B.C. 444) a koh dân kan zir tawh bawk a nih kha. Hêng mite koh an nihna hi Pathian thil lo hriat lâwkna nêna inrema hlen chhuah vek a ni tih kan hriat a pawimawh a. Entîr nân, Zerubabela kha Jeremian a lo hrilhlâwk anga kum 70 chhûng zet sal an tân hnua an zalen dâwn hnaihah hna bîk thawk tûrin Pathianin a rawn ko ta a nih kha.

Eng tik kumah nge Ezra kha rawngbâwl tûrin koh a nih? Ezra koh a nih kumah hian Lal Artazerzia chuan thupêk a rawn chhuah ve chiah a. Chumi kum chu hrilhlâwknaah eng nge a pawimawhna awm? Dan. 9:24–27 chhiar ang che.

 Dan. 9:25 chuan “Jerusalem tun din leh sak thatna tûr thupêk chhuah a nih atanga Lal Fapa Messia lo lan thlengin hapta sarih leh hapta sawm ruk leh pahnih a awm a awm dâwn” (NKJV) tih a sawi a. He hrilhlâwknaa hapta hnuhnûng ber chu châng 27-naah hian sawi lan a ni bawk. Hapta khatah ni sarih zêl a awm avângin hrilhlâwknaa ‘hapta khat’ tih chu ‘kum sarih’ tihna a ni mai a (Num. 14:34; Ezek. 4:5, 6). Chuti a nih chuan, he hrilhlâwkna hian hapta sawm sarih chungchâng sawiin, chu chu kum 490 tihna a lo ni a. Zawhna chhân ngei ngâi awm ta chu: hapta sawm sarih hrilhlâwkna intan hun/kum hi eng nge? tih tih hi a ni. Dan. 9:24 chuan Jerusalem tun din leh sak thatna tûr thupêk chhuah a nih atangin a intan dâwn niin a sawi.

Juda hnam din thar leh a nih theihna tûr hian thupêk pathum ngawt chhuah a ni a. Kura te, Daria te, Artazerzia te khân Juda hnam din thar leh a nih theih nân thupêk an chhuah theuh a ni. Amaherawhchu, Artazerzia thupêkah chiah hian Jerusalem sak that leh chungchâng a tel a; tin, he thupêk chiah hi Pathian a rawn inrawlh avânga lawmthu sawina nêna inzawm awm chhun a ni bawk (Ezra 7:27, 28).

Chutichuan, hapta 70 hrilhlâwkna intanna chu B.C. 457 kha ni-ah kan lo ngâi ta a, chu chu Ezra 7:7–26-a kan hmuh angin Lal Artazerzia I lal kum sarihna chiah a ni. Chu bâkah chuan, B.C. 457 hi Dan. 8:14-a kan hmuh ni 2,300 hrilhlâwkna (naktûk zirlâi en la) intanna a lo nih ve leh chiah bawk avângin he thupêk hi hêng hrilhlâwkna pahnihte intanna a ni tih a hriat theih ta a ni. Hapta 70 chu A.D. 34 khân a lo tâwp ta a, chumi kum chu chanchin tha hrilhna tûra huang zauh kum niin, Gentail-te hnêna chanchin tha a thlen ve kum pawh a ni bawk (hemi kum hian Kristian hmasaten tihduhdahna an tâwk a, Stefen-a pawh denhlum a nih nghe nghe kha). Hapta hnuhnûng bera hapta laihâwl chu A.D. 31 kha a lo ni ang a, chumi kum chu kraws-a Isua a thih kum kha a lo ni ve chiah bawk.

Dan. 9:24–27-a kan hmuh hapta 70 hrilhlâwkna hi chhiar nawn leh la. Eng tiangin nge dik êm êm maiin Isua rawngbâwlna chungchâng kha a lo sawi lâwk? Eng tiangin nge hêng ang hrilhlâwknate hian kan rinna a sawh ngheh le?

 

THAWHLEHNI                                 October 15

HAPTA 70 LEH NI 2,300

 Dan. 9:24, “Hapta sawm sarih ruat a ni e” tiha ‘ruat’ tih thumal hi a ngial a ngana dah dâwn chuan, “Hapta sawm sarih chu tan chhum a ni e” tih tûr a ni ang. ‘Ruat’ tia an lo lehlin Hebrai thumal hi Bible hmun dang khawiah mah hman ni ve lo mah sela, Juda-te thuziakah erawh hmuh tûr a awm nual thung a, chûngahte chuan thil sei tak eng emaw [atanga] ‘tan chhum’ tihna anga hman a ni thîn. Dan. 8 hian kum 2,300 hrilhlâwkna chungchâng a sawi a, chu hrilhlâwkna chu eng tikah nge a intan dâwn tih erawh a sawi lêm lo thung. Chuvâng chuan, bung 9-in kum 490 chu ‘ruat’ emaw, ‘tan chhum’ emaw ni anga a sawi hian a hmâ chiah bunga kan hmuh kum 2,300 hrilhlâwkna atang chauhin ‘tan chhum’/‘ruat’ theih a ni ang tih a chiang nghâl mai a. A thu hrimah, hemi hun   hi hun hrilhlâwkna dang sei zâwk atanga tan chhum/ruat a nih loh chuan eng atangin nge ni ta ang?

Daniel 8 chhiar la. Inlârnaa a eng lâi hi nge Danielan a hrilhfiahna a dawn loh awm le (Dan. 8:14, 26, 27 en la)?

Daniel 9:24–27-a kan hmuh hapta 70 hrilhlâwkna leh Dan. 8:14-a zîng leh tlâi 2,300 hrilhlâwkna te hi thil thuhmun reng a ni tih hriat theihna tûr chhan tam tak a awm a, chûngte chu: (1) a pahnih hian hun hrilhlâwkna a ni ve ve a; (2) ‘inlârna’ tih leh ‘hrethiam’ tih tawngkamte hian hêng hun hrilhlâwkna pahnihte hi a suih zawm a; (3) hêng hrilhlâwkna pahnihte hrilhfiahna hi Gabrielan a pêk ve ve a ni a (Dan. 8:16 leh 9:21); (4) Dan. 8-a hrilhfiah ni ve ta lo lâi awm chhun chu Dan. 8:14-a kan hmuh, zîng leh tlâi 2,300 (‘ni 2,300’ ti pawha lehlin thin a ni bawk) chungchâng hi a ni a; (5) Dan. 8-ah hian inlârna leh inlârna hrilhfiahna thenkhat chu kan hmu a, chutih lâiin, Dan. 9-ah erawh chuan inlârna tel lovin a hrilhfiahna hlang chauh kan hmu thung, chu chu Dan. 8-a hrilhfiah ni ve ta lo awm chhun (chu chu Dan. 8:14-a ni 2,300 hrilhlâwkna hi a ni a) leh tu mahin a awmzia an hriatthiam loh ni bawk chu a ni (Dan. 8:27 en la).

Ezra lehkhabu hian Daniela lehkhabu-a kan hmuh hrilhlâwkna chungchânga kan hriatthiam loh lâite kha hrethiam thei tûrin min pui a; chu chu, Krista rawngbâwlna leh kan âiawha hna a thawhnaa a pawimawh lâi takte hi eng tikah nge a intan tih hi a  ni.

Hapta 70

B.C. 457 B.C. (Kum 490)        A.D. 34

<————————————————–>| 

Ni 2,300 (Kum 2,300 = Kum 490 + Kum 1,810)

B.C. 457           (Kum 2,300)              A.D.1844

<—————————————————————–>

 

NILÂINI                                         October 16

PATHIANIN A THLANTE

 Pathian chuan thil eng emaw ti tûrin mi a thlang emaw, ruat emaw thîn niin kan sawi thîn a. ‘Thlang’ tih awmzia kan hriatthiam dân erawh a inang lo hlawm hle thung. Thlan kan nihna chungchâng hi eng tin nge Bible- in a lo sawi le?

Rome 8:28, 29 chhiar la. Eng ti tûrin nge Pathian hian min koh a, eng ti tûr atân nge min thlan bawk le?

He lâi thu hian Pathian chuan mihringte hi a Fapa ang kha lo ni ve tûrin min lo ruat lâwk sa daih tawh a ni tih chiang takin a sawi a. Chhandam ni tûrin emaw, thiam loh chang tûrin emaw min ruat lâwk sa vek tawh a, hemi chungchângah hi chuan kein’n eng mah sawi theih kan nei ve lo ti ang zâwng chuan a sawi lo a ni tih hriat tûr a ni. Tawngkam danga sawi dâwn chuan, siam danglam kan lo nih theih nân thlan kan ni e, pawh kan ti thei ang chu. Pathian Fapa ang ni tûra siam danglam tûr kan ni a, chutianga siam danglam kan nih ngei tûr thu chu Rome 8:30-ah hian kan hmu nghe nghe. Hetah hian a lehkhathawn ziaktu Paula chuan Pathianin a kohvate chu thiam chantîrin (mi felah min siam) a châwimâwi (min tithianghlim) bawk thîn tih a sawi. A awmzia chu, keimahnia lo insiam danglam ve mai tûra hnutchhiah kan ni lo va, he siam danglamna hi Pathian chuan a thiltihtheihna hmanga thlentîr min tiam zâwk tihna a   ni.

Rome 9 chhiar la. Hemi bunga Pathianin mi a thlan chhan a sawi chu eng nge ni?

Rome 9-ah hian Paula chuan hna eng emaw bîk tak thawk tûra Pathianin mi tute emaw a thlan thin thu a sawi a.

Hmânlâi Israel mite pawh kha hnam dangte hnêna Pathian chanchin tha hril darh tûra thlan an ni. “Jakoba ka hmangaih a, Esauva erawh ka hua” tih tawngkam hi Pathian chuan Jakoba chiah kha a hmangaih emaw tih phah nân kan hmang thîn a. Amaherawhchu, he thu a sawi hmâ leh hnû-a a thil sawi dangte hi ngun taka kan chhiar chuan, Paula hian Jakoba kha thlan a ni a, Esauva erawh thlan a nih ve loh thu a sawi mai zâwk a ni ti kan hre thei ang. Chuti a nih chuan, eng ti tûrin nge Jakoba kha thlan a nih le? Israel hnam pâ ber ni tûra thlan a ni. Pathianin mi a thlan dân hi chi hnih a awm a—a hmasa zâwk chu, Pathian chuan mi tin hi chhandama awm tûrin min thlang vek a, Isua ang ni ve tûra siam danglam lo ni theuh tûrin min duh bawk. Hei bâkah hian, Pathian chuan hna bîk eng emaw thawk tûrin mi tu tute emaw a thlang thîn bawk a ni.

Eng vângin nge chhandamna chang tûra ruat lâwk kan lo ni reng tawh tih hriat hi a phûrawm êm êm? Amaherawhchu, eng vângin nge ruat lâwk tawh i nih vâng maiin—i duhthlanna siam chu eng pawh lo ni se— Pathianin pêk che a tum chhandamna chu chang tho tho tûr i nih leh chuan si loh le?

 

NINGANI                                      October 17

KEIMAHNI MAWHPHURHNA

 Pathianin a kohte chu ni mah ila, kan zavâia hnêna a rawn hlui chhandamna chu lo pawm emaw, lo hnar emaw tûra duhthlanna zalên kan nei ang chiah hian, chu a kohna chu lo pawm emaw, lo hnâwl emaw tûrin duhthlan zalên tak kan la nei tho a ni. Hna bîk eng emaw thawk tûrin khawi hmunah emaw min dah a ni mai thei e; mahse, chutianga min kohnate chu kan duh chuan zawm loh zâwk kan thlang thei tho a. Amah ang lo ni ve tûra min ko   ang chiah hian ama tâna thil eng emaw ti tûr pawhin min duh tel bawk a ni. Tin, Pathianin hna bîk eng emaw thawk tûra min thlanna hi chhandam kan lo nih theihna tûra ruahmanna a neihah hian a pêng pawimawh pakhat a ni ve hrim hrim bawk a. Ti tûra min duh chu kan tih hian chhandamna min pêk chu a tak ngei a ni tih kan nunah kan tilang a ni.

Lal Saula kha lal nihna dinhmun pêk a ni a. Chutiang mawhphurhna pawimawh tak chu pêk ni mah se, vânduaithlâk takin Pathian hnênah a thinlung a pe pumhlûm tak tak ngâi lo. Pathian chuan ama tâna thil eng emaw ti tûrin mi tu emaw a ko a ni mai thei e; mahse, chutianga koh a nih vâng chuan Pathian thu a zâwm ngei ngei dâwn tihna a ni kher chuang si lo. Keimahni duhthlanna chuan kawngro a la su reng dâwn tho va, Pathian hruaina chu kan zui lo a nih chuan eng kim kan chân vek hial thei a  ni.

Exodus 3 leh 4 chhiar la. Pathianin hna bîk eng emaw thawk tûra mi tute emaw a koh hian eng thil nge lo thleng thîn le?

Pathian kohna chu Ezra leh Nehemaia ten zawhna eng mah zâwt buai lova an chhâng tawp mai ang khân kan lo chhâng ve thei a, a nih loh pawhin, Mosia ang deuh khân lo hnarin chhuanlam eng eng emaw kan lo siam pawh a ni thei tho bawk. Mosia kha hreh tak chungin Pathian tirhna lamah chuan a kal ta tho a. Pathianin a tuk hna chu thawk tûrin a tling lo niin a inhria a, eng mah lo a nihna leh dinhmun pawimawh luahtu pawh a nih lohna chu chhuanlama hmangin a tang nasa a nih kha. Mi pângngâi ve mai a nih avângin a thusawite chu Faroa khân a lo ûksak duh dâwn em ni? A hnampui Juda-te ngei pawh khân an ringin a thu a ngâi thla duh ang eng? Eng mah loha a intihahthlâwn mai mai a hlau a ni. Chu bâkah, “Mi tawng ban leh tawng mawh tak ka ni si a” (Exod. 4:10) tiin chhuanlam dang a siam leh bawk a. A tâwpah phei chuan amah ni lo mi dang tîr zâwk mai tûrin Pathian a ngên ta nghe nghe a nih kha. Mahse, Mosia chanchin kan chhiar chuan mi tling lo Mosia kha hruaitu ropui tak a lo ni ta tih kan hmu ang. Chutiang a lo nih theihna chhan pawh Pathianin a tuk hna chu rinawm taka a thawh tâk vâng a ni.

LALPAN thawk ngei se min ti a ni tih kan hriat ngei hnate hi kan thawh loh hrâm theih nâna chhuanlam kan siam thinte chu eng nge ni?

 

ZIRTÂWPNI                                October 18

 ZIR BELHNA: Ellen G. White-i lehkhabu, Zâwlneite leh Lalte phêk 592–594-a hapta 70 hrilhlâwkna chungchâng leh a lo thlen famkim tâk dân kha chhiar ni  se.

“Krista lo lan hun tûr te, Thlarau Thianghlimin hriak a thih hun tûr te leh Gentail-te hnêna chanchin tha thlentîr a nih ve hun tûrte chu lo sawi lâwk vek tawh a ni. Hêng hrilhlâwknate hi Juda-te hnênah khân duhsak taka lo puan niin, Isua rawngbâwlnaah khân a lo thleng famkim ta hlawm a ni tih pawh hriatthiam âwm tak a ni. Krista khân a zirtîrte hnênah hrilhlâwkna thu zir pawimawhzia a hrilh thîn a. Anmahni huna thil thleng tûrte chungchâng hrilhlâwkna Daniela hnêna pêk a nih kha sawiin, ‘A chhiar apiangin a awmzia hrethiam rawh se’ (Matthaia 24:15) a ti a. A thawhleh hnu-ah pawh a zirtîrte hnênah khân zâwlnei zawng zawngten ama chungchâng an lo ziah dân chu a sawifiah leh vek bawk (Luka 24:27). Chhandamtu chuan zâwlnei zawng zawngte kal tlangin thu a lo sawi tawh a. ‘Anmahnia awm Krista Thlarau chuan Krista tawrhnate leh chumi hnû-a ropuina lo awm tûrte chu a lo hriattîr   lâwk daih tawh a ni.” (1 Peter 1:11)”—Ellen G. White, Desire of Ages (Chatuan Nghahfâk), p. 212.

 

SAWI HO TÛRTE:

 

1. Nangmahni ngei pawhin tih in châk kha ti tûrin Pathian chuan a ko che u a ni tih hi ngun takin ngaihtuah ula. Chutih rual chuan, chu thil chu nangmahni’n in tih châk a nih vâng ni mai lovin, Pathian pawhin ti tûrin a duh che u a ni tih eng tin nge in hriat theih ang?
2. Jona chanchin kha chhiar ula, Pathian kohna a lo dawnsawn dân kha ngun takin ngaihtuah ang che A thil tawn atang khân eng zirlâite nge zir chhuah theih kan neih? LALPAN a kohna a lo chhân dân leh Paula Pathianin a koha Paula a lo chhân dân hi khâikhin ula (Tirh. 9:1–20.) A danglamna lian deuh deuhte chu eng nge ni?
3. “Juda chanchin kha han chhui ila, Pathianin a chawimawi tlâk nun nei thei reng si kha lungchhiat thlâk takin a tâwp ta a nih kha. Jerusalema a kal hnuhnûn ber hmâ khân lo thi hman hlauh se chuan sâwm leh pahnihte zînga mi hlu ber pakhat anga hriat niin, a thihna pawh kha chânna nasa tak anga ngaih a ni tûr a ni a.”—Ellen G. White, Chatuan Nghahfâk, 696. Juda chanchin kha ngaihtuah ula. Isua phatsan tûrin koh a ni tihna a ni em? Lo ni ta se, a tân khân tih theih dang a awm loh tihna a ni ang em? Thil dik leh tha ti tûra remchânna a neihte leh a tâwpa a khawsak zui tâk dân kha eng tin nge kan khâikhin ang? A chanchin atang hian kan nuna duhthlan theihna zalên kan neih chungchâng eng zirlâite nge lâk chhuah theih kan neih le?