Zomi Sabbath School Lesson 9: Kihhuaina pan Siangthona ah

ZSL 9: Kihhuaina pan Siangthona ah

Lesson 9: Kihhuaina pan Siangthona ah

*February 22–28

Sabbath Nitaklam                                                       Feb 22

Tukalsung Simding:  Daniel 8; Dan. 2:38; Gen. 11:4; Lev. 16; Heb. 9:23–28.

Kamngah: “Zingsang le nitak biakpiakna 2300 vei a cinkhit ciangin, biakinnpi kipuah kik dinghi” Daniel 8:14.

            Daniel 8na pen 548/547 kumlai khawngin Daniel in a mangmuh hi. Daniel 7 sung a thukhenna thu pen a kicianzaw in hong hilhcianna ahi hi. Daniel 2 le 7 tawh kibanglo in, 8na pen, Babylon sung pan pusuak in Media-Persia te thu hi a, Babylon puukding hita, Media-Persia te’n munluah dinguh hita hi. 8na le 7na bel kibang phialphial uh hi.

            Vantung Mawhphel Ni vai bulphuh ahih manin, 8na sungah kammal le limte tawmkhat kikheek hi. 8na in, vantung biakbukthu bulphuh in, kician takin gen hi. 7na leuleu in, vantung thukhenna le Mihing’ Tapa in kumpi ukzawhnathu ngah cih honglak hi. Hih a kisuun mahmah 7 le 8 tegel in, vanbiakbuk kisiansuah, Daniel 8 le vantung thukhenzumh muhna Daniel 7 ahi uh hi.

Sunday                                                                 February 23

Tuutal le Keltal

            Daniel 8 simin. Hih mangmuhna in bangthu teng hi a, Daniel 2na le 7na tawh koici kinai hiam?

………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

            Daniel 2 le 7 sungah, kumpite kahtoh le tuaksuk dingvai, limdang tawh mangmuhna khat om leuleu hi. Hih lim bel Pasian’ biakinnpi tawh kizompah lian hi. Hiteng ah tuutal le keeltal zang a, mawhphel ni, biakinn vaite le thukhen ni te tawh kizom hi. Tuutal le keltal pen biakinnvai ah sagawh biakpiakna in kizang hi. Mawhphel ni in, a nih mahun ki pulak hi. Hih ganhing tegelpen hih mangmuhna sungah, Mawhphel ni phawkna dingin a kiteelkhia hihtuak hi

            A mang sungah, keeltal in mun khempeuh phu kawikawi hi: nitumna lam, saklam le khanglam (Daniel 8:4) ci hi. Hih gamtatna nam thumte pen vangliatna lim hi a: “Ama ut bangin kiphasak in gamta a, amah a khozo ding le a thahatna pan a suaktazo ding ganhing khatbeek a omkei hi” (Daniel 8:4) ci hi. Vantungmi in, tua keltal pen, Medo-Persian kumpi (Daniel 8:20) hi a, mun thum phugawp cihteh a galzawhna mun thum teng a cihna hi ci hi.

            Tua khitteh, kii golpi anei keltal pen, Greek gam kumpipa Alexander the Great hi (Daniel 8:21) ci hi. Tua keltal in “lei sukha lo” (Daniel 8:5) ci a, manlang mahmah cihna hi. Tua limte pen Alexander in galzawh lamsang ah manlang mahmah a, Daniel 7 sung a kamkei khanei tawh a kibang hi. Tua keltel “thahatna khangto semsem a, a hih hangin, a thahatpen laitakin, a kii kitan” (Daniel 8:5) a, tua khit teh, kii li hong po leuleu in, mun tuamtuam kawk hi. Alexander pen, BC 323 kum June kha in Babylon ah hong sih ciangin, galkapmang 4 tengin a gam phel 4 suah in hawm uh a, tua keltal mang tangtung hi.

            Daniel 2:38 le Daniel 8:20, 21 kikal sung tengah, gam li omlak pan gam thumte’ tangthu ih sinzo hi. Hih genkholhna thute le a khiatnate a dikzia bangci in hong panpih thei naci hiam?

Monday                                                               February 24

Kii-neu Hong Piankhiatna

            Daniel 8:8–12 simpha in. Hih kiineu in koilam ah kikhiin a, banghangin telcianhuai hiam?

………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

            Kii 4 teng in vantung huih 4 te tungah a kizelh khitciangin, kii khat tung pan kiineu dang khat hong pokhia ci hi. Hih kiineu vangliatna pen kii 4 lakah khat tung pan hong pokhia cihteh, Alexander’ galkapmang 4 lakpan khat- (huih 4 lakpan khat) ahi hi. Alai bulpi bang lian hileh, vantunghuih 4 lakpan khat ci hi. Hihpen Greek gam panin mengkhia gam 4 hi ding a, mi telkim dan hileh, Milimbia Rome gam khitteh, Papal Rome ci uh hi. “Hih kiineu in Rome gamin, milim a biaklai le papal hun zong limpua hi. Daniel muhna ah, milimbia Rome in, Jew mite le Christian masate domasa a, Papal Rome hun pan kipan, tuni ciang dong mah tua langdona omlai a, zomtoto lai ding hi” The SDA Bible Commentary, vol. 4, p. 841. 

            Laisiangtho in, kiineu in, kipheeikhin a, “khang-lam, nisuahna lam le thuciamna gamlamah a vangliatna a lak hi” (Daniel 8:9) ci hi. Hih munthum tengin, milimbia Rome ukna munteng ahi hi.

            Hih mangmuhna sungah kii-neu gamtatna vive hi a, a tungkhanna lungluthuai mah mah hi. Daniel 7 a kiineu tawh zong a kinaih mahmahna:

            (1) Kiineu gel neucik a piangkhia (Dan. 7:8; 8:9).

            (2) Anih tuakun khang in gol (Dan. 7:20, Dan. 8:9.).

            (3) Anih tuakun bawlsiatna vanglian neituak (Dan. 7:21, 25; Dan. 8:10, 24).

            (4) Anihtuak un ki liansak, kamsia pau (Dan. 7:8, 20, 25; Dan. 8:10, 11, 25)

            (5) Anihtuakun Pasian’ mite ngiim (Dan. 7:25, Dan. 8:24)

            (6) Anihtuakun a nasep dinguh neituak a, kamsang-pa’n zong gensak (Dan. 7:25; Dan. 8:13, 14)

            (7) Anihtuakun leihun beidong omding (Dan. 7:25, 26; Dan. 8:17, 19)

            (8) Anihtuakun kisiatna tungding uh (Dan. 7:11, 26; Dan. 8:25).

            (9) Anunung pen, Daniel 7 kiineu in Pope limciing ahihmanin, a tungkhan Daniel 8 kiineu zong tua mah bang hi. Tua a hihmanin Daniel 2 le 7 sungah vangliatna pen milimbia le papal Rome hipah hi.

Tuesday                                                               February 25

Biakinnpi Do

            Daniel 8:10–12 simin. Hitengah kiineu in, bangcidan gamtatnate gamta kici hiam?

            Daniel 8:10 sungah, kiineu in, Babel tau lamte’ khalam dinmun kizeelsak nuam hi (Gen. 11:4). “Mite” le “aksi-te” cih kammalte in, Laisiangtho Lui hunin, Pasian mite limpua ahi hi. Israel pen Topa’ mite/galkap hon (Ex. 12:41) kici hi. Daniel in Pasian’ mite pen aksi-taang bang (Dan. 12:3) ci hi. Vantungnate do takpi cihna hilo a, Pasian’ mite “vantung gam mite” (Phil. 3:20) bawlsia cihna hizaw hi. Kumpite in Christian tampitak mah thatlum uh a, tua pen kiineu’ tung dianna ahi hi. Hih genkholhna a picinna in, papal Rome le ama’ bawlsiatna a kizom ahi hi.

            Daniel 8:11 in “Kumpi” khat, mundang ah “Messiah Kumpipa” (Daniel 9:25), “Na Kumpipa Michael” (Daniel 10:11) le “alian Kumpipa Michael” (Daniel 12:1) ci hi. Hih minte peuhmah Zeisu lo midang tawh kiphu vetlo hi. Zeisu Khazih pen a gensa “Makai” le vantung a om eite’ Siampi-lian ahi hi. Pope’makaihna tawh biakna ngeinate pen buai bialbual in, Zeisu’ siampi dinmun bang laksawm mai uh hi.

            Daniel 8:11 ah “nisim biakpiakna” cih in zong, leitung biakbuk nasep ahi, gangawh biakna tawh mawhphelnate le adang zeh te khempeuh hong phawkkik sakna ahi hi. Hih zehte tungtawnin, mawhna kimaisak a, mawhna peuhmah biakbukah ki paipih hi. Leitung biakbuk zehte khempeuh in, vantung biakbuk a, Zeisu’ nasepteng limpua ahi hi. Kamsangte genkhol mahbangin, Papacy in, Khazih Palai hihna pan, siampite palai hisak pong uh hi. Aleh a bulh a biakpiakna tawh, kiineu in, Khazih palai nasepna limpua teng simmawh in paai hi.

            “Biakna maanpen lei ah a paaikhia hi. A sepna peuhpeuhah tuakin, thahat mahmah hi” (Dan. 8:12). Zeisu in, “Keimah in thuman thutak ka hi hi” ci in (John 14:6), Pasian kammal in thuman hi cih hong lak hi (John 17:17). Pope in zong, Laisiangtho peuhmah paudang in kuamahin letkhia theilo ding ci in kham a, let ding kisam lehzong, pawlpi in mawhpua ding ci in, Laisiangtho thuman tungah mihing ngeinate thupisak zaw uh hi.

            Hih sinna in, mihingte ngeinate sangin, Laisiangtho thuman telsitset ding manpha zaw le thupi zaw ahihna hong bangci lak hiam?

Wednesday                                                          February 26

Biakinnpi Siansuah

             Daniel 8:14 nasim ciangin, bangthu piang om hiam?

………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

            Kiineu in nasiatakin a suksiat khit ciangin, biakinnpi siansuah na’ngthu gingding hi. Hih thupuak ih telsiam nadingin, Daniel 8:14 a biakinnpi siansuahna pen, Daniel 7:9-14 a thukhenna tawh kizom hi cih phawk masa ni. Tua thukhenna vantungah om a, biakinnpi zong vantung mah ah om hi. Daniel 7na in, mihing a ding in Pasian pen thukhenmang a hihna honglak a, Daniel 8na in zong biakinn lampan tuadan mah a hihlam honglak hi.

            Leitung biakbuk pen vantung biakbuk suun in kilam hi a, hotkhiatna ngiimna teng a ciing ahi hi. Nisimin, mawhneite’n, biakpiakna kengin biakinnpi hongpai uh a, mawh maisakna ngah uh in, tua mawhnate biakinnpi ah khol uh hi. A sawt ciangin, biakinnpi hong ninta hi. Tua ahihmanin, biakinnpi in hunsehsa khat ciangin, siansuah ding hong kisamta hi. Tua ni pen, Mawhphel Ni kici in kumkhat khatvei ahi hi (Lev. 16 simin).

            Biakinnpi in banghangin siansuah kisam hiam? Zeisu tungah a ki aap mawhnate, Zeisu in saang a, vantung biakbukah “kituah” a hihmah bangin, Israelte mawhna a kisiksa khempeuh biakbuk sungah kituah hi. Mawhphel Ni in, Zeisu sihna lim apua gan tampi go uh a, mawhneite in Mawhphel Ni in dingzo pan uh hi.

            Leitung biakinnpi Mawhphel Ni in hizah thupiang ahih leh, Vantung biakinnpi ah, Zeisu’ sisan bekmah tawh siansuah a, Mawhphel Ni in, thukhenna ih paltan zawhna ding in bangzahta in thupi zawtham ding hiam? Daniel 8:14 sung a biakinn siansuahna in, Vantung biakinn zehteng leitung biakinn ah a ciing hi a, a thupuak bulpi in: mawhneite, mawhmaina ngahna’ng le thukhenna mai ah dinzawhna dingin, Messiahsisan ih kisam hi.

            Hebrews 9:23–28 simin. Zeisu hong kipiak manin, ih ngah hotkhiatna, hih munte’n hong bangci hilh hiam?

Thursday                                                            February 27

Hun Ciamkholna

            Daniel 8:13 simin. Bang dotna om a, a zom simsuk ciangin teltheihna’ng hong bangci huh hiam?

………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

            Zingsang le nitak 2,300 ading hunciam koibang hiam? Amasa in, Daniel kiangah tuutal le keltel a kilahkhit, kiineu suksiatna tengin hongzui a, tua mangmuhna in Dan. 8: 13na ah dotna khat hongsuak hi. Hih dotnapen, mangmuhna buppi le adiakin a tawpna lam tawh kisai phadiak hi. Hih hunciamte pen kiineu gamtatna tengbek kici theilo a, tuutal hunpan kipan kiineu dong, gamtatna khempeuh huam-gai hi. Tangthu saupi hizaw ding hi.

            Mangmuhna bang tanvei sawt ding hiam cih dotna {tuutal-(Media-Persia), keltal-Greece} le kiineu gamtatna tepen, vanmi dangkhat in dawng: “Ni tulnih le zathum khit ciangin, biakinnpi kisiansuah ding hi” (Dan. 8:14) ci hi. Hih hunciam in, Medo-Persian hun pan kipan, Greek hun, milimbia Rome hun, papal Rome hun dong, kum tul simin sawt hi. I lesson khatna lai tangthukhiatna bang hileh, hih hunciamna pen, kum-ni tawh simleng, ni 2,300 pen kum 2,300 ahi hi. Ni 2,300 bekmah hilehbel, kumguk sung-khawng huambek ding a, hun tomnocik sungbek hiding hi. Tua aih manin kum-ni thukhun bekmah tawh picing thei ding hi.

            Daniel 8 in hunciam kipathun peuhmah hongpia vetlo a, a beihun dingbel omsam hi. Daniel 9na ah tawmcik hong kidawksak kuau hi (maikaal sinna ah).

            Kum 2,300 thu pen, Laisiangtho genkholhna khempeuh lakah asaupen genkholhna ahi hi. Ngaihsun lecin kum 2,300! Sawt ngeungau, ei khankhat tawh enkak leng. Pasian nasepna lungduai takin, leitung hunbei dong ngakkul ding cih na phawk thei hiam?

Friday                                                                 February 28

Ngaihsutbeh Ding: Daniel 2, 7, 8 sungteng kumpite omzia a tomcing hi. Biakinnpi siansuah ding vai hong bangci hilh hiam?

Daniel 2                         Daniel 7                         Daniel 8

Babylon                         Babylon                                     ——

Media-Persia                 Media-Persia                 Media-Persia

Greece                           Greece                           Greece

Pagan Rome                 Pagan Rome                   Pagan Rome

Papal Rome                   Papal Rome                   Papal Rome

——                 Vantungah Thu kikhen            Biakinnpi Siansuah

Nihveina Kumkikna Nihveina Kumkikna            Nihveina Kumkikna

[Khutlo tawh Suangtumpi] [Misiangte’n Gamluah] [Khutlo tawh kisusia]

Laisiangtho munte a kisutna ciang om uh hi. Gam khempeuh kisun cihciangbek hilo in, kum 1,260 (AD 538-1798) khit a piang pan, Daniel 7 sung a Rome gam khit ciang a piangpan gamin, Daniel 8 sung a om, biakinnpi siansuahna pen direct mahin zilpah lian hi. Tom genleng, Daniel 7 sung vantung thukhenna pen leitung beidong apaisuak ding hi a, Daniel 8 sung a, biakinnpi siansuahna tawh akibang hipah hi. Hih munah thukhatpen namnih tawh hong kilak a, a nihtuakun, kum 1,260 khit kiineu bawlsiatna hun sungin tangtung uh hi.

Kikup Ding Dotnate:

  1. Atung a sazian in biakinn siansuah ding, Daniel 7 sung a thukhenna, kiineu hun, kum 1,260 khit ciang a tangtung ding, Pasian’ tawntunggam pian madiak a piangding thute hong bangci lak hiam?
  2. Daniel 8 sungthute in, khangtangthute, gitlohna siatnatawh kidim cih honglak hi. Kumpinih lim apua, ganhing 2te in, kido keei hi (Dan. 8:8–12). Amau khitciang a hong khang kiineu bel gitloh le bawlsiat thuah hi (Dan. 8:23–25).Tua hi a, Laisiangtho in thuaksiatna khiamding cituanlo hi. Tua thu hangin, ih kimkotah siatna khang mahmah taleh, Pasian muantheih nading hong koici huhthei ding hiam?