Sinna 12: PAWLPI KIPAWLNA LEH KIPUMKHATNA

SINNA 12                                           December 15- 21

PAWLPI KIPAWLNA LEH KIPUMKHATNA

SABBATH NITAK Dec.15

Tukal sung sim dingte: Eph. 5:23-27; Matt. 20:25-28; Titu 1:9; Matt. 16:19; Gal. 6:1, 2; Matt. 28:18-20.

LAI SIANGTHO BULPHUH: “Note tua bang na hi kei uh hi. Note lak ah a lian nuam peuhmah na nasem uh hi ding hi. Note lak ah mapi ahi nuam peuhmah na sila uh hi pelmawh ding hi.” (Matt. 20:26, 27).

Seventh-day te in hotkhiatna pen mihingte aa ding Jesu Christ hong zawhsak thu upna tungtawn in kingah hi cih a um Protestant Christian te i hi hi. Christ in eite aa ding hong sepsak hamphatna te ngahna dingin pawlpi leh pawlpi ki-ukna kisam lo hi. Singlamteh tungah eite aa hong sihna leh van biakbuuk ah siampi lian ahihna tawh hong thumsakna hangin Christ sungah i ngah nate Ama tungpan dailek (direct) in a ngah i hi hi.

Himah tase leh, pawlpi pen Pasian bawl hi a, eite aa dingin Pasian in hong koihsak hi. Hotkhiatna ngahna ding hilo in leitung bup ah hotkhiatna thu a kilatna ding leh tangko na ding a hi hi. Pawlpi pen leitungah lungdamna thu a kithehthang nading in Jesu in a bawl kipawlna a hi hi. Kipawlna in pawlpi nasepna kipsak in taksuaksak a hih manin thupi hi. Pawlpi kipawlna lo tawh Jesu hotkhiatna thupuak in midangte kiang tun theihna dingin muibun takin kizom theilo hi. Kipumkhatna khangsak leh Jesu nunzia hong etteh dingin hong lak uh a hih man un pawlpi makai te zong thupi mahmah hi.

Pawlpi kipawlna in nasepna leh pawlpi kipumkhatna khansuahna dingin thupi mahmah ahihna tukal in ih sin ding hi.

SUNDAY December 16

CHRIST, PAWLPI’ LUTANG

Sinna masa ah i muhsa mah bangin Thukhun thak pawlpi pen pumpi tawh kigentehna hong lak hi. Pawlpi in Christ pumpi hi. Hih gentehna in pawlpi na tuamtuam te leh Christ le Ama mite kizopna hong gen hi. Christ pumpi ahih mah bangin, ama pianna ngiat mahmah ah pawlpi pen Christ tungah kinga hi.Amah in pawlpi lutang leh nuntakna naak a hi hi. (Col.1:18, Eph.1:22) Amah lo tawh pawlpi cih omlo ding hi.

Pawlpi min mahmah Christ kiang pan hong pai ahi hi. Ahang in, Amah pen pawlpi upna leh thuhilhna khempeuh i naak leh bulpi tawphah hi aa, tua te a kipatna a hi hi. Hi mah leh, pawlpi i cih in hihna te sangin thuk zaw hi. Lai Siangtho sunga hong kilak Christ leh Ama kammal in pawlpi bang hiam cih hong kitelsak hi. Tua hi a Christ kiangpan in pawlpi hihna leh thupina hong luagkhia hi.

Ephesians 5:23-27 sungah, Pasal le zi kikal ah om dinga kilawm kizopna lahna dingin Paul in Christ leh Ama pawlpi kizopna hong zang hi. Christ leh pawlpi  kizopna ah a thupi bangte om hiam?

Kum zalom tampi sung makai te in a thuneihna uh zangkhial uh a hih manun thu kiman ding haksa/lungton thei kha mah ding hi hang. Himah leh, pawlpi in pawlpi lutang ahi Christ leh Ama thuneihna nuai ah om ding ahi hi. Christ in pawlpi lutang ahihna theihna(sanna) in eite muanhuai thu-manna in midang khat peuh tungah hilo in Top amah bek tungah citak ding a hihna hong phawksak hi. Pawlpi pen kipawlkhop ding aa, ahi zongin tua kipawlna in a tawntungin pawlpi makaipi ahi Jesu ukna nuai ah om den ding hi.

“Christ tawphah in pawlpi kilam ahih manin a lutang ahi Christ thu aman ding a hi hi. Mite tungah kinga in mite uk ding hilo hi. Pawlpi sunga panmun nei te in midangte sep ding leh up ding gentheihna thuneihna nei hi ci in mitampi in kal hi. Hih bang kalhna (genna) Pasian in phallo hi. Honpa in, “note khempeuh sanggam na hi uh hi” ci hi. Mi khempeuh ze-etna tuak in a khial thei vive a hi hi. Lamlahna dingin kingak theih ding mi kuamah omlo hi. Upna suangpi in pawlpi sungah Christ nungta in a omna ahi hi. Tua tungah a thanem pen kinga in amau leh amau thahatpen a kisa te in Christ pen amau picinna a hihsak kei vua leh a thanemna uh a kilatna suak ding hi.” – Ellen G. White, The Desire of Ages, laimai 414.

Mi khat peuh tungah hilo in Christ tungah ih kingak ding koi bangin sin thei ding i hiam?

MONDAY December 17

NASEM MAKAIHZIA

A nungzuite tawh a nasep hun sungin nungzuite in vangliatna ding a deihluatna uh hangin a lungsim hun tam veipi om hi. Sawltakte in Jesu kumpi gam ah a lianpen makai kua hi ding hiam cih thei nuam in lung himawh tuak mahmah uh hi (Mark 9:33,34; Luke 9:46) . A nunung pen nitak-an (nekkhawm) a nek khop hun na ngawn un a lianpen leh ukna a deihna te in a kilangtang in kimu thei hi (Luke 22:24).

Mun khat ah, Amite lak ah khalam makai a hi dingte tawh kisai Ama ngaihsutna kiciantak in hong lak hi. Matt. 20:25-28 sunga Jesu hansuahna pan in makaihzia thugui sin ding bang om hiam? Hih thuguite eimau nuntakna leh pawlpi sungah koibangin kilangsk thei ding i hiam?

“Hih thu tomno sungah thuneihna tawh kisai Jesu in thunih hong gen hi. A khatna in thuneihna tawh kisai Rome te ngaihsutzia ahi hi. Hih ngaihsutna ah, ahoihpen/ sangpen te ukna ah midangte tungah om hi. Khensat theihna thuneihna nei uh aa amau nuai a te tung pan thumanna lam en uh hi. Hih bang thuneihna ngaihsutzia Jesu in deihlo ahih man in, “Note lak ah tua bang hilo ding hi” ci hi. Thuneihna tawh kisai lamdang sak huai ngaihsutzia thak ahi amau theih ngei a sang pan niam kigual suk kiukzia tawh kileh bulh khat a nungzuite kiang lak hi.” – Darius Jankiewicz, “Serving Like Jesus: Authority in God’s Church,” Adventist Review, March 13,2014, laimai 18.

Thuneihna tawh kisai ngaihsutzia Jesu genna ah kammal thupi nih om a: nasem (diakonos) leh sila(doulos) ahi hi. Kamletna pawlkhat te kammal masa “nasem” cih pen “minister” ci aa, a nunung pen “servant (nasem)” ahkl “thalawh a sem” ci hi. Kammal tegel in Jesu gennop zah bun zolo hi. Jesu in thuneihna a dawldawl te phiatsiang nuam ahih loh hangin, pawlpi makai te in midangte nasem leh Pasian mite sila ahih masak ding uh lunggulh ahi hi. Amau dinmun (29) te in midangte tungah thuneihna lahna leh ukna neihna ahikei leh amau le amau vangneihna leh mihoih lahna ding hilo hi, “Christ in thugui tuamdang tawh kumpi gam aphut a hi hi. Mite thunei ding hilo in nasem dingin sama, thahat te in a thaneem te zawngkhalna pua ding a hi hi. Vangneihna, za, siamna, pilna a neite amipih te phattuamna a sepna idng un a zat ding u mawhpuak lianzaw nuai ah om uh hi.” – Ellen G. White, The Desire of Ages, laimai 550.

John 13:1-20 sim in. Jesu in a nungzuite kimakaihzia bang etteh ding pia hiam? Jesu in ih lai ah eite bang hong hilh nuam hiam? Pawlpi sung leh pua aa mite tawh kithuahna ah hih thuguite koi bangin kilangsak thei ding i hiam?

 TUESDAY December 18

PAWLPI KIPUMKHATNA KEPCINGNA 

2 Tim. 2:15 leh Titus 1:9 sim in. Timothy leh Titus te tungah Paul lamlahna tawh kizui in pawlpi makai leh upate in a thupi bang vaipuk nei hiam?

Paul in upnaguipi le thuhilhna te siangtho tak. Kep ding bulphuhna kimu hi. Eite thuhilhna in i pawlpi hong gawmtuah thu a hih manin na dangte sangin hihthu in kipumkhatna ah a thupi mahmah khat a hi hi. Adventist te in a kibanglo nuntakzia, ngeina, piankhiatna pan in Christ in hong piak thumaan thutak i telna tawh Christ sungah a kipumkhat te i hi hi. Hih thuhilhna te ah tello in om le hang, buaina leh kikhemna hong om ding a, a diak in hun bei kuan ciangin buai zaw ding hi.

“Pasian mai leh misi le mihing te thukhen dingpa Christ Jesu mai ah, hong kilat nading leh agam pualam in hih nasep kong guan hi: Thuhilh in! ahun a hi aa a hun ahi kei zongin kigingsa in om in. Kuhkal tak leh kidawm mahmah kawm in lamlak in, bawlpha in, tai in, hanthawn in. Ahang in, mite in thu-up bucing a cimtak hun hong tung ding hi. Tua sangsik in amaute lunggulhna tawh kituak in a bilthakna uh tawh kituak a zaknophuai lel thugen dingin amau kiangah sia tampitak akaikhawm ding uh hi. Amaute in thutak leh ngatsan ding uh a, phuahtawm tangthu lam ah a nga ding uh hi” (2 Tim. 4:1-4).

Hih kammal te tawh, Paul in ama thudik ngaihsutna Jesu kumkikna leh thukhenna ni ah mitsuan hi. Sawltakpa in Pasia piak thuneihna khempeuh zangin (1Tim. 1:1) hih a thupi lalahna Timothy tungah pia hi.Nitawpni tawh kisai in, thuhilhna maanlo hongkhanna ding leh thangtatna a kidim hun ah Timothy in Pasian kammal a hilh ding a hi hi.Hih nasep asem dingin amah a kisam a hi hi.

Ama thuhilh nasep ban ah, Timothy in lamlak, bawlpha, tai in hanthawn ding a hi hi. Hih sepna kammal te in Lai Siangtho hong lamlahna te hong phawk kik sak hi (2Tim. 3:16). Timothy nasep in Lai Siangtho a om thute zui, hilh,leh zangpah ding hi a, thuakzawhna leh lungduaina tawh sem ding a hi hi.

Nakpitak aa kamkhauh tawh taina in mawhnei khat Christ kiang tun pah khollo hi. Paul gelh zuihna tawh leh Kha Siangtho makaihna nuai ah, nasem makai lungsim pua in Timothy in pawlpi sungah a gawmtuah hoih khat hi ding hi.

Pawlpi sung kipumkhatna kepcing na dingin ih pawlpi makai te i huh theih lampi bang khawm om hiam? Kiselna kawmkal ah kikhenna ding hilo in kipumkhatna a piangsak te koi bangin hi thei ding ih hiam?

 WEDNESDAY December 19

PAWLPI THUKHUN

Pawlpi kipawlna ah thupi khat in thukhun tawh kisai sepzia a hihi. Thukhun in koi bangin pawlpi kipumkhatna kemcing cih pen khat veivei a kitelkhial baih mahmah thu hi thei hi. Ahi zongin, Lai Siangtho muhzia panin pawlpi thukhun in a thupi nihte ah kimu a: upna guipi siangtho kepna leh pawlpi nunna leh sepzia siangtho kepna a hi hi.

I muhsa mah bangin, Thukhun thak in lampialna leh thuhilhna maanlo kawmkal ah a diak in hun nunung ah, Lai Siangtho hilhna siangtho tak a kep ding a thupina hong lak hi. Tu amah bangin kipawlna a zahtak kaina dingin thangtatna, thumaanlohna, leh siat gamtatna pan in kikep ding a hi hi. Hih thu hang in Lai Siangtho pen “thuhilhna ding, taina ding, bawlphatna ding, thumaan lam ah pattahna ding in phatuam in manpha hi” (2 Tim. 3:16).

Matthew 16:19 leh 18:15-20 sim in. Jesu in thukhun leh a khial te thuneem taina thu tawh kisai in pawlpi tungah bang thugui hong pia hiam?

Lai Siangtho in thukhun leh eimau khalam leh gamtat nate ah khat le khat mawhpuak lakna thu panpih hi. A taktak in, a ki langtang pawlpi ciaptehna in leitung tawh kikhen aa a siangthona a hi hi. Gamtat hoih lohna tawh kisai in pawlpi in a haksa khensatna te a bawlna Lai Siangtho sungah etteh ding tampi kimu thei hi.Pawlpi sungah gamtat hoihna ciangtan kep ding kisam hi.

Hih munte in Pawlpi sungah thu haksa siansak na tawh kisai in i zuih ding bang thugui te hong gen hiam?

Pawlpi thukhun a kisapna thu Lai Siangtho hong hilhna eite nial theih hilo hi. Tua lo tawh kammal tungah citak muanhuai theilo ding hihang. Ahi zongin hih taina te ah hotna a kihelna phawk ding ahi hi. a hih theih nak leh, thuhilhna (taina) pen hotkhiat nasep hihding kilawm hi. Eite khempeuh mawhnei i hi aa hehpihna kisam vek ih hihna i phawk ding kisam hi. Thu hilhna taina i bawl ciangin kiniamkhiatna leh eimau thuakna ding tawh ngaihsun kawm aa sep ding a hi hi.

Akhial te taina ah gawtna hilo in hotna lungsim tawh koi bangin sep theih ding sin thei ding i hiam? 

THURSDAY December 20

NASEPNA DINGA KIPAWL

Tu kuata bupah i muhsa bangin, a pualam a phading nasepna dingin pawlpi kiphuan in a kipawl khawm ih hi hi. Lungsim kibang teng kikhawlkhawm leh i up thu ah a om khawm ( athupi a hih teei hang) te bek i hi kei hi. Leitung ah i puak ding thutak ahi ki-it ding thu a puak ding in a kikaikhawm i hi hi.

Matt. 28:18-20 ah, Leitungah amau nasepna dingin Jesu in nungzuite a tawpna hilhna pia hi. Jesu sawlna ah athupi kammal te kalkhia in. Hih kammal te in tu hun pawlpi aa ding bang thupi hiam?

A nungzuite tungah Jesu in a lian sawlna sungah sepding kammal li om aa: pai, nungzui suaksak, tuphum, leh hilh ahi hi. Greek kammal tungtawnin sepna kammal bulpi in nungzui suaksak ding cih hi a, a dang sepna te a hih leh koi bangin nungzui suaksak ding cih a kal kammal a hi hi. Thu-umte gam khempeuh ah pai in lungdamna thu tangko tuiphum, leh Jesu gen thute a hilh uh ciang in mite nungui kisuaksak thei hi.

Pawlpi in hih sawlna a dawnna ciangin Pasian gam zai semsem in gam khempeuh pan mitampi te in Jesu pen Honpa in a sang hong tam semsem hi. Tuiphum in Ama thuhilh te zui ding Jesu sawlna manna in leitungbup innkuan piangsak hi. Nungzui thakte in nungzui dang tampi a suahsak uh ciangin Jesu in nisim in ompih ding cih lungmuanna zong amaute kipia hi. Jesu ompihna in Pasian ompih ding kamciam a hi hi. Lungdamna thu Matthew in Jesu suahna thu “eite tawh Pasian om khawm” (Matt.1:23) tawh tangko aa, Ama hong kumkik dong Jesu ompih tawntung ding kamciam tawh tawp hi.

Christ in nungzuite nasep baih ding ci-in genlo hi…. Amaute tawh om khawm ding cih ciampha hi, amaute in upna tawh a kalsuan uh leh na khempeuh a sem thei Pa lum nuaiah amaute om ding uh hi. Hangsan in a thahat ding uh zawn hi, Ahang in vansawltakte sangin a thahat zaw Pa van galkapte Mangpa amau tawh pang ding hi.Amaute sepna khempeuh aa ding sik dinga, gualzawhna dingin Amah mah mawhpuak kisuan hi. Ama kammal a man lai teng uh leh Amah tawh kizom in. sep laiteng, amau te lawhsam thei lo ding uh hi.” – Ellen G. White, The Acts of the Apostles, laimai 29.

Ama mite tawh hong kumkik dong omkhawm ding cih Jesu’ kamciam i khiatna ngaihsun in. Hih kamciam in Jesu in a hongpiak sawlna i zawhna dingin koi bangin hong huzaap huai hiam?

FRIDAY December 21

NGAIHSUT BEH DING: Ellen G. White gelh Testimonies to Ministers and Gospel Workers sunga “Mimal Vaipuak leh Christian Kipumkhatna” laimai 485-505. Gospel Workers sunga “Kibatlohna te sungah Kipumkhatna” laimai 483- 485 leh “Pawlpi Thukhun” laimai 498-503. The Ellen G. White Encyclopedia sunga “Pawlpi” laimai 707-710 leh “Pawlpi Kipawlna” laimai 712-714 sim in.

Makaihzia hoih thugui te in pawlpi zong akihel kipawlna khempeuh tawh kisai hi. Hi mah leh, pawlpi sunga makai te in makai khat sangin thukzaw hi. Nasem khat zong ahih kul hi.

“Makai khat hihna leh nasem khat hihna in kilehbulh mahmah na khat nei hi. Koi bangin mikhat in makai in nasem kawm thei ding hiam? Makai khat in thupina panmun(za) nei hilo hiam? Midangte sawl in amaute in a thu aman ding uh hilo hiam? Tua a hih leh, koi bangin aniam zaw din mun nasem hihna nei thei a, sawlna leh tua te man ding mun ah om thei hiam?

“Hih a kibang napi kilehbulh thu i telna dingin Jesu i et kul hi. Makaihna leh nasem hihna Ama nuntakna ah kitel mahmah hi. A nuntak buppi in nasepna khat a hi hi. Tua a hih laitak in leitung in amuh ngeilak ah Makai lianpen zong a hi hi.” – G Arthur Keough, Our Church Today: What It Is and Can Be ( Washington, D.C., and Nashville: Review and Herald, 1980), laimai 106.

KIKUP DING DOTNATE:

  1. Nasem-makai cih thu ngaihsun beh in. hih a pualam leitungah tua bang nagen ding a om hiam? 
  1. Matt. 20:25-28 sim kik in. Hih thu ah Pasian in “lian” (Matt. 20:26) cih kammal a telzia (theihzia) leh leitung mite in hih kammal a telzia a kibatlohna bang hong gen hiam? 
  1. Pawlpi makaite sep ding lak ah khat in kipumkhatna kepcing ding ahih leh pawlpi makaite thaneem (guallel) in amau mihing hihna tawh etteh picing in a om loh hun ciangin bang cih ding i hiam?
  1. Pawlpi thukhun tawh nasep ciangin a khial mi khat tungah hehpihna le itna tawh thuhilh ding bang hangin thupi hiam? Tua bang sep hun ah Matt. 7:12 sunga thu lungsim sungah banghangin phawk den huai hiam?

 

Ahuampi in: Pawlpi nasepna ding le thu-umte kipumkhatna dingin pawlpi kipawlna ahoih thupi mahmah hi. Christ in pawlpi lutang hi a, pawlpi makaite in Pasian mite a makaihna uah Amah etteh aa zuih ding ahi hi. Pasian kammal citak tak aa hilhna leh Ama kammal ah muanhuai aa nuntakna tawh kipumkhatna kepcing ding ahi hi.